ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Φραγκοκρατία στην Αθήνα

Ο Boniface του Monsserat παραχώρησε την Αθήνα και τα Μέγαρα στον Όθωνα de La Roche της Βουργουνδίας, ο οποίος ήδη κατείχε τη Θήβα. Ο Όθων (Dominus Arthenarum, Sire d’ Athenes) οργάνωσε την περιοχή του ακολουθώντας το δυτικό μεσαιωνικό μοντέλο. Ο ανηψιός και διάδοχός του Guy ο 1ος έλαβε τον τίτλο του Δούκα από τον Βασιλιά Louis IX και η περιοχή της Αθήνας και της Βοιωτίας ονομάστηκε επίσημα δουκάτο.

Ήδη από το αρχικό στάδιο της μετονομασίας της περιοχής σε δουκάτο, διορίστηκε Λατίνος Επίσκοπος. Αναγνωρίστηκε από τους Ορθόδοξους ιερείς έπειτα από τον αυτοεξορισμό του Μιχαήλ Χωνιάτη στην Κέα και την Εύβοια. Η έδρα της νέας πολιτικής και εκκλησιαστικής διοίκησης ήταν η Ακρόπολη, η οποία ενισχύθηκε με οχύρωση ώστε να πάρει τη μορφή μεσαιωνικού κάστρου. Ένας ψηλός πύργος, γνωστός αργότερα ως το Φραγκικό οχυρό, χτίστηκε νοτίως των Προπυλαιων. Ο πύργος επεβίωσε μέχρι το 1875.

Πάντως, η κατοικημένη περιοχή ήταν περιορισμένη εντός του Ύστερου Ρωμαϊκού Τείχους. Κατά το πρώτο μισό του 13ου αιώνα χτίστηκε οχυρωτικός περίβολος, το Ριζόκαστρο, προς ενίσχυση του κάστρου. Στην Ακρόπολη, τα Προπύλαια μετατράπηκαν σε κατοικία του Δούκα, το Ερέχθειο μετατράπηκε σε οικία του επισκόπου και η εκκλησία της Παναγίας Αθηνιώτισσας μετατράπηκε σε Καθολικό ναό.

Υπό τον Όθωνα de La Roche, η Αθήνα πέρασε μία ειρηνική περίοδο. Οι Βενετοί και οι Γενοβοί, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στην πόλη, συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας, ειδικά όσον αφορά στη βιομηχανία του μεταξιού, το κέντρο της οποίας ήταν η Θήβα.

Υπό τον Guy τον 1ο, από την άλλη πλευρά, τα νομίσματα κόβονταν στο νομισματοκοπείο της Glarenza. Αυτό ήταν το μοναδικό νομισματοκοπείο του δουκάτου. Η καλλιτεχνική παραγωγή των Αθηναϊκών εργαστηρίων της εποχής, τα οποία είχαν ενσωματώσει δυτικά στοιχεία, ήταν επίσης σημαντική. Η εξουσία των Δουκων της Βουργουνδίας έφθασε στο τέλος της όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους ιππότες της Καταλανικής Συμμαχίας μετά το 1311. Οι Καταλανοί προσέφεραν την εξουσία πρώτα στο βασίλειο της Σικελίας και έπειτα στο βασίλειο της Αραγωνος. Οι βασιλείς της Αραγωνος αποδέχθηκαν την προσφορά και όρισαν εντεταλμένο εκπρόσωπο στην πόλη. Η Θήβα έγινε τότε η έδρα του επισκόπου και τα Καταλανικά έγιναν η επίσημη γλώσσα, ενώ εφαρμόστηκε και η νομοθεσία της Βαρκελώνης. Οι Αθηναίοι δεν είχαν δικαίωμα κατοχής περιουσίας και το μοναδικό επάγγελμα που μπορούσαν να εξασκήσουν ήταν αυτό του συμβολαιογράφου.

Η Καταλανική κυριαρχία, η οποία θεωρείται μελανή σελίδα της ιστορίας της Αθήνας, έφθασε στο τέλος της με την κατάληψη της Ακρόπολης από τον Φλωρεντινο Nerio Acciaiuoli. Ο Acciaiuoli διατήρησε την εξουσία, που διακόπηκε προσωρινά από σύντομη περίοδο Βενετικής κατοχής (1395-1403), μέχρι την ολοκληρωτική πτώση της πόλης στους Οθωμανούς (1458). Πριν από αυτό, οι Οθωμανοί είχαν ήδη επιτεθεί στην πόλη το 1397 υπό τον Bayezid, αλλά η πρώτη τους αυτή απόπειρα είχε αποτύχει.

Ο Acciaiuoli έκανε ξανά την Αθήνα πρωτεύουσα του δουκάτου και ασχολήθηκε με έργα υποδομής και εξωραϊσμού. Την ίδια περίοδο επισκευάστηκε το λιμάνι του Πειραιά, κατασκευάστηκαν δρόμοι και αναστυλώθηκαν εκκλησίες. Τα Προπύλαια έγιναν περίλαμπρη τοποθεσία και η εκκλησία της Παρθένου Μαρίας στην Ακρόπολη (Santa Maria de Setines) ανακαινίστηκε. Το εμπόριο και η παραγωγή σημείωσαν άνοδο. Τα ελληνικά έγιναν και πάλι η επίσημη γλώσσα και ο Ορθόδοξος επίσκοπος αποκαταστάθηκε.

Υπό αυτές τις συνθήκες, μερικές γηγενείς οικογένειες, πιο επιφανή την οικογένεια Χαλκοκονδύλη, κατάφεραν να ξεχωρίσουν και να αποκτήσουν πλούτο. Την ίδια περίοδο, η ευημερία συσχετίστηκε με τον οικισμό των Αρβανιτων (πληθυσμός που μιλούσε μια αλβανική διάλεκτο) στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής και της Βοιωτίας.

Το ενδιαφέρον που έδειξαν οι Φλωρεντίνοι ήταν εμφανώς συνδεδεμένο με το κίνημα του ανθρωπισμού, το οποίο είχε αρχίσει να αναπτύσσεται στις ιταλικές πόλεις και βασιζόταν στην αναβίωση της αρχαίας λογοτεχνίας, κοιτίδα της οποίας ήταν η Αθήνα. Ως αποτέλεσμα του ενδιαφέροντος αυτού, κάποιοι δυτικοί ταξιδιώτες, όπως ο Cyriacus από την Ανκόνα (1436 και 1444) επισκέπτονταν τακτικά την πόλη ώστε να έρθουν σε επαφή με το ένδοξο παρελθόν της. Η Οθωμανική κατάκτηση του 1456, που ολοκληρώθηκε με την πτώση της Ακρόπολης το 1458, ανέκοψε την παραπάνω πορεία και εισήγαγε την πόλη σε μία νέα φάση της ιστορίας της.