ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος
1945-1949

Οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές που ενεπλάκησαν στον εμφύλιο πόλεμο ήταν ο συντηρητικός ελληνικός πληθυσμός μαζί με τις ένοπλες δυνάμεις της Ελληνικής κυβέρνησης, που υποστηρίζονταν από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και οι Έλληνες κομμουνιστές σε συνεργασία με μέλη-κλειδιά του μεγαλύτερου Αντιναζιστικού κινήματος (ΕΛΑΣ), η ηγεσία του οποίου υπόκειτο στον έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ).

Οι πολιτικές διαφοροποιήσεις μεταξύ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και του δεξιού ΕΔΕΣ άρχισαν να υφίστανται κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Τον Δεκέμβριο του 1944, λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση, οι δύο παραπάνω οργανώσεις αντιμετώπισαν τις κυβερνητικές δυνάμεις, που υποστηρίζονταν από τον Βρετανικό στρατό, στην Αθήνα. Το γεγονός πως όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις στην Αθήνα κατηγόρησαν η μία την άλλη για μυστικές συμφωνίες έκανε την κατάσταση και τις συμμαχίες ιδιαίτερα ασταθείς. Η πόλωση αυτή οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο το 1946-1949.

Οι ΕΑΜ και ΕΛΑΣ αντιτάχθηκαν σε όλες τις υπόλοιπες αντιστασιακές οργανώσεις. Οι σημαντικότερες από αυτές τις οργανώσεις ήταν ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ), όπου ηγείτο ο, πρώην στρατιωτικός, Συνταγματάρχης Ναπολέως Ζέρβας, και η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωσις (ΕΚΚΑ), της οποίας ηγείτο ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρος. Η ΕΛΑΣ, από την οποία διακρίθηκε ο Άρης Βελουχιώτης (Θανάσσης Κλαρας), ήταν ένα τυπικό απελευθερωτικό κίνημα, που αντιτασσόταν ισχυρά στη μοναρχία. Ο ΕΔΕΣ αρχικά είχε δημοκρατική ιδεολογία αλλά από το 1943 τήρησε περισσότερο βασιλόφρονα στάση.

Η Ελλάδα ήταν χώρα που ευνοούσε τον ανταρτοπόλεμο και από το 1943 και έπειτα οι δυνάμεις του Άξονα και οι σύμμαχοί τους ήλεγχαν μόνο τις μεγαλύτερες πόλεις και τους κύριους οδικούς άξονες, αφήνοντας το ορεινό εσωτερικό στον έλεγχο των ανταρτών. Το 1943 ο ΕΛΑΣ διέθετε 30.000 οπλισμένους άνδρες και ήλεγχε αποτελεσματικά την ορεινή Πελοπόννησο, την Κρήτη, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία (περιοχές συνολικής έκτασης 30.000 km² και συνολικού πληθυσμού 750.000 κατοίκων). Ο ΕΔΕΣ είχε περίπου 10.000 άνδρες, που σχεδόν όλοι βρίσκονταν στην περιοχή της Ηπείρου. Η ΕΚΚΑ διέθετε μόλις 1.000 άνδρες.

Η αντίσταση ξέσπασε πρώτα στην Ανατολική Μακεδονία, όπου οι Γερμανοί είχαν επιτρέψει στα Βουλγαρικά στρατεύματα να καταλάβουν εδάφη. Μεγάλες διαδηλώσεις διοργανώθηκαν σε ελληνικές πόλεις της Μακεδονίας από το ΥΒΕ (Υπερασπιστές Βορείου Ελλάδος), έναν δεξιό οργανισμό, ως απάντηση.