ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Το Ελληνικό Στρατιωτικό Πραξικόπημα
(Καθεστώς των Συνταγματαρχών)
1967-1974

Επιχείρηση Gladio

Για να εμποδίσει την ελληνική αντίσταση, που καθοδηγούταν από τους κομμουνιστές, να ισχυροποιηθεί, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Winston Churchill διέταξε τη δημιουργία μυστικού στρατού ήδη από το 1944, γνωστού ως Λόχου Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ). Ο Στρατάρχης του ΛΟΚ, Αλέξανδρος Παπάγος, απέκλεισε “σχεδόν όλους τους άνδρες ελαφρώς συντηρητικών εως κεντροδεξιών πεποιθήσεων”.

Η Ελλάδα προσχώρησε στο ΝΑΤΟ το 1952 και ο ΛΟΚ συμπεριλήφθηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Gladio. Η CIA και ο Ελληνικός Στρατός επιβεβαίωσαν την αμοιβαία συνεργασία τους. Πλέον των ετοιμασιών για μία Σοβιετική εισβολή, συμφώνησαν για την προστασία και από την ομάδα των αριστεριστών.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Ελλάδα αποτελούσε ζωτικό σύνδεσμο στην άμυνα του ΝΑΤΟ που εκτεινόταν από τα ανατολικά σύνορα του Ιράν εως το βορειότερο σημείο της Νορβηγίας. Το 1947 οι Ηνωμένες Πολιτείες διατύπωσαν το δόγμα του Τρούμαν και άρχισαν να υποστηρίζουν ενεργά μία σειρά απολυταρχικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα, την Τουρκία και το Ιράν ώστε να διασφαλίσουν πως αυτές οι χώρες δε θα περιέλθουν στη Σοβιετική σφαίρα επιρροής. Έχοντας βιώσει μία Κομμουνιστική ανταρσία προηγουμένως, οι ισορροπίες στην Ελλάδα θεωρούταν ευαίσθητες.

Το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου

Στις 21 Απριλίου 1967, μόλις λίγες εβδομάδες πριν τις προγραμματισμένες εκλογές, μία ομάδα δεξιών αξιωματικών του στρατού με ηγέτη τον Ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και τους Συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρεζο και με την υποστήριξη ενός ακαθόριστου Επαναστατικού Συμβουλίου, κατέλαβαν την εξουσία μέσω πραξικοπήματος που ακολούθησε το σχέδιο Προμηθέας το οποίο ήταν σχέδιο του ΝΑΤΟ ειδικά για περιπτώσεις σοβαρών εσωτερικών διαταραχών. Η επίσημη δικαιολογία του για το πραξικόπημα ήταν πως μία “κομμουνιστική συνωμοσία” είχε διεμποτίσει το διοικητικό σύστημα, το πανεπιστημιακό περιβάλλον, τον τύπο, ακόμα και τον στρατό, σε τέτοιο βαθμό που ήταν επιτακτικά τα δραστικά μέτρα για να προστατευθεί η χώρα.

Οι συνταγματάρχες είχαν τη δυνατότητα να καταλάβουν την εξουσία σύντομα με όπλα τους την έκπληξη και τη σύγχυση. Ο Παττακός ήταν διοικητής του Εκπαιδευτικού Κέντρου Τεθωρακισμένων στην Αθήνα. Τα τανκ τοποθετήθηκαν σε στρατηγικές θέσεις στην Αθήνα, κερδίζοντας αποτελεσματικά τον έλεγχο της πόλης. Ταυτόχρονα, ένας μεγάλος αριθμός κινητών μονάδων απεστάλησαν ώστε να συλλάβουν ηγέτες πολιτικούς και μέλη της εξουσίας καθώς και απλούς πολίτες για τους οποίες υπήρχε η υπόνοια πως ήταν δεξιών πεποιθήσεων. Ένας από τους πρώτους που συνελήφθησαν ήταν ο Αρχιστράτηγος του Ελληνικού Στρατού.

Οι συνωμότες ήταν γνωστοί στον Σπαντιδάκη, καθώς ο ίδιος είχε φέρει μερικούς από αυτούς στην Αθήνα για αν τους χρησιμοποιήσει στο πραξικόπημα που σχεδίαζε μαζί μα άλλα στρατιωτικά υψηλόβαθμα στελέχη σε μία προσπάθεια να αποτρέψουν τη νίκη του Γεωργίου Παπανδρέου στις επερχόμενες εκλογές και ην ανάληψη εξουσίας από τους Κομμουνιστές που κατ’εικασίαν θα ακολουθούσε αυτή τη νίκη.

Οι συνταγματάρχες πέτυχαν στο να πιέσουν τον Σπαντιδάκη να συνεργαστεί μαζί τους και να διατάξει την εφαρμογή σχεδίου δράσης, το λεγόμενο σχέδιο Προμηθέας, το οποίο είχε προκαταρτιστεί ως απάντηση στην υποθετική Κομμουνιστική εξέγερση. Υπό τις διαταγές του παραστρατιωτικού Συνταγματάρχη Σπαντιδάκη, ο ΛΟΚ ανέλαβε τον έλεγχο του Ελληνικού Υπουργείου Αμύνης ενώ ο Ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός ανέλαβε τον έλεγχο των κέντρων επικοινωνίας, της βουλής, του βασιλικού παλατιού και, σύμφωνα με λεπτομερείς λίστες, συνέλαβε πάνω από 10.000 άτομα.

Εφόσον οι διαταγές προέρχονταν από νόμιμη πηγή, οι αρχιστράτηγοι και οι μονάδες που δεν ήταν αναμεμειγμένοι στη συνωμοσία υπάκουσαν αυτόματα. Κατά την πρώτη ημέρα, πολλοί από τους συλληφθέντες κρατήθηκαν στον Ιππόδρομο στη Γλυφάδα. Μερικοί από αυτούς, όπως ο Παναγιώτης Ελης, εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από νεαρούς αξιωματικούς του στρατού. Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες ολόκληρη η Ελλάδα βρισκόταν στα χέρια των συνταγματαρχών. Όλοι οι επιφανείς πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Παναγιώτη Κανελλόπουλου, είχαν συλληφθεί.

Το Επαναστατικό Συμβούλιο του 1967
Στελέχη	Αντιστράτηγος Γρηγόριος Σπαντιδάκης Αντιστράτηγος Γεώργιος Ζοιτακης Αντιστράτηγος Οδυσσέας Αγγελης
Αεροπορία	Ταγματάρχης Ιωάννης Παλαιολόγος	Ναυτικό	Καπετάνιος Λαγονικας
Τεθωρακισμένα	Αντισυνταγματάρχης Στυλιανός Ηλιάδης Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Καρυδας Ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός	Σώμα Διαβιβάσεων	Αντισυνταγματάρχης Στέφανος Καραμπερης
Πυροβολικό	Αντισυνταγματάρχης Μιχαήλ Βελοπουλος Αντισυνταγματάρχης Στυλιανός Ηλιάδης Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρεζος Συνταγματάρχης Οδυσσέας Τσιλιωπουλος Ταξίαρχος Αλέξανδρος Χατζηπέτρος Καπετάνιος Ευάγγελος Τσακας	Πεζικό	Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Ασλανίδης Αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Λέκκας Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Δερτιλης Αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Μεξης Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος Αντισυνταγματάρχης Μιχαήλ Ρουφογαλης Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σταματελόπουλος Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης Συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς Συνταγματάρχης Πέτρος Κοτσελης Συνταγματάρχης Νικόλαος Γκαντονας Συνταγματάρχης Γεώργιος Κωνσταντόπουλος Συνταγματάρχης Δημήτριος Παπαποστόλου Ταγματάρχης Γεώργιος Κωνσταντόπουλος Ταγματάρχης Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος