ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Η Ελληνική Στρατιωτική Χούντα
(Καθεστώς των Συνταγματαρχών)
Η Διαμάχη της Κύπρου και η πτώση της Χούντας
1955-1959: Η εκστρατεία του ΕΟΚΑ και η δημιουργία της ΤΜΤ

Τον Ιανουάριο του 1955, ο Στρατηγός Γρίβας ίδρυσε την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών – ΕΟΚΑ. Την 1η Απριλίου του 1955, η ΕΟΚΑ ξεκίνησε εκστρατεία κατά της Βρετανικής εξουσίας μέσω καλά οργανωμένων επιθέσεων κατά της αστυνομίας, του στρατού και άλλων κυβερνητικών οργανισμών στη Λευκωσία, την Αμμόχωστο, τη Λάρνακα και τη Λεμεσό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο πάνω από 100 Βρετανών στρατιωτικών και προσωπικού, ενώ πολλοί Ελληνοκύπριοι συνελήφθησαν ως ύποπτοι για ανάμειξη στα γεγονότα.

Το 1957 η Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση (Turk Mukavemet Teskilati –ΤΜΤ) δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει την ΕΟΚΑ. Σε απάντηση της αυξανόμενης απαίτησης για την ένωση, αριθμός Τουρκοκυπρίων στήριξε την άποψη πως, για να προστατευτεί η ταυτότητα και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων σε περίπτωση ένωσης, θα έπρεπε το νησί να χωριστεί σε έναν Ελληνικό και έναν Τουρκικό τομέα, πολιτική γνωστή και ως “ταξίμ” (διαχωρισμός στα Τουρκικα).

Στο σημείο αυτό το νησί βρισκόταν στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1958 οι αντιπρόσωποι της Ελλάδος και της Τουρκίας εξέτασαν την εκδοχή μίας ανεξάρτητης Κύπρου, είτε μέσω της ένωσης είτε μέσω του ταξίμ (διαχωρισμού). Οι επακόλουθες συνομιλίες οδήγησαν σε συμβιβασμό προς υποστήριξη της ανεξαρτησίας, βάζοντας τα θεμέλια για την ανεξάρτητη Δημοκρατία της Κύπρου. Στο Λονδίνο οι Έλληνες και οι Τούρκοι αντιπρόσωποι συνοδεύονταν από αντιπροσώπους των Ελληνοκυπρίων, των Τουρκοκυπρίων (με εκπρόσωπο τον Δρ. Fazil Kucuk) και των Βρετανών.

Οι συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, που αποτελούσαν τη βάση του συντάγματος της Κύπρου το 1960, συμπληρώθηκαν με τρείς συνθήκες – τη Συνθήκη της Αποκατάστασης, την Εγγυητική Συνθήκη και τη Συμμαχική Συνθήκη. Οι Ελληνοκύπριοι, ιδιαίτερα τα μέλη της ΕΟΚΑ, εξέφρασαν την απογοήτευσή τους επειδή η ένωση δεν είχε επιτευχθεί. Οι Τουρκοκύπριοι, πάντως, δέχθηκαν τις συνθήκες και έθεσαν στο περιθώριο την απαίτησή τους για ταξίμ (διαχωρισμό).

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Αποκατάστασης, η Βρετανία διατήρησε στην κυριότητά της πάνω από 256 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που αποτέλεσαν τη Βάση της Δεκέλειας, βορειοδυτικά της Λάρνακας, και τη Βάση του Ακρωτηρίου, νοτιοδυτικά της Λεμεσού. Η Κύπρος ανακήρυξε την ανεξαρτησία της στις 16 Αυγούστου του 1960.