Αρχαία Αγορά

Νοτιοδυτική πλευρά

Ο Θόλος

Το μεγάλο στρογγυλό κτήριο (εξωτερική διάμετροσ 18,33 μέτρα) του Θόλου βρίσκεται νότια του Μητρώου. Ο Θόλος χτίστηκε περί το 470-460 π.Χ.. Ήταν εκεί που ζούσαν οι Πρύτανεις, η ομάδα των 500 μελών του συμβουλίου οι οποίοι ήταν πάντα διαθέσιμοι για δημόσιες υποθέσεις. Τα κλειδιά του ναού και τα επίσημα μέτρα και σταθμά φυλάσσονταν επίσης σε αυτό το κτήριο.

Ιδιωτικές οικίες βρίσκονταν πέρα από τα ερείπια του Θόλου. Η είσοδος στον Θόλο ήταν στα ανατολικά. Εντός του κτηρίου, έξι ιωνικοί κίονες υποστήριζαν κωνική οροφή και στο μέσον του δαπέδου βρισκόταν βωμός. Το κτήριο υπέστη ανακαίνιση κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο. Ένα ιωνικό πρόπυλον προστέθηκε και περιοχές στο εσωτερικό καλύφθηκαν με πλάκες, ίχνη των οποίων είναι ακόμα και σήμερα ορατά.

Το Στρατηγείο

Ένα μεγάλο τραπεζοειδές κτήριο ανακαλύφθηκε στα νοτιοανατολικά του Θόλου. Αποτελούταν από ένα κεντρικό υπαίθριο τετράστωο γύρω από το οποίο βρίσκονταν διάφορες αίθουσες. Το κτήριο χρονολογείται στον 5ο αιώνα αλλά δεν έχει διατηρηθεί σε καλή κατάσταση. Πιθανώς αποτελούσε το διοικητήριο των δέκα στρατηγών της Αθήνας.

Η νοτιοδυτική κρήνη

Στη νοτιοδυτική γωνία της Αρχαίας Αγοράς, δίπλα στην Ηλιαία, είναι ορατά τα ερείπια ενός μεγάλου κτηρίου, το οποίο ονομάζεται νοτιοδυτική κρήνη, επειδή η αρχαία ονομασία του δεν είναι ορατή.

Χτίστηκε περί το 350-325 π.Χ. και ήταν πιθανώς το μεγαλύτερο δημόσιο κτήριο της πόλης. Μία τετράγωνη αυλή στη βορειοδυτική πλευρά επέτρεπε την πρόσβαση μέσω ενός πρόστυλου σε μία μεγάλη λεκάνη έκτασης περίπου 100 μ² σχήματος L, που συγκρατούσε το νερό.

Η Ηλιαία

Τα θεμέλια ενός τετράγωνου κτηρίου ανακαλύφθηκαν στη βορειοδυτική πλευρά της Αρχαίας Αγοράς. Το κτήριο αυτό πιθανόν να ήταν η Ηλιαία, το σημαντικότερο δικαστήριο στην Αθήνα. Το αρχικό αρχιτεκτονικό σχέδιο χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ.. Επρόκειτο για μία τετράγωνη περιφραγμένη αυλή διαστάσεων 26,5 επί 31 μ.

Με τον καιρό το κτήριο υπέστη αρκετές διαφοροποιήσεις. Η σημαντικότερη επέμβαση πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., οπότε και προστέθηκε εσωτερικό περιστύλιο και σκεπή.

Η Νότια Στοά

Η νότια πλευρά της Αρχαίας Αγοράς συνορεύει με επιμήκη δωρικό προστώον γνωστό ως Νότια Στοά. Χτίστηκε σε δύο φάσεις. Η Νότια Στοά 1 κατασκευάστηκε περί το 430-420 π.Χ.. Είχε μία εσωτερική κιονοστοιχία σε δύο επίπεδα και 16 αίθουσες στο πίσω μέρος. Μόνο ένα τμήμα των θεμελίων της είναι ορατό σήμερα στην τριγωνική περιοχή δυτικά της νοτιοδυτικής κρήνης.

Αποτελούσε μεγάλο δημόσιο εμπορικό κέντρο καθώς και την έδρα των “μετρονόμων”, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τον έλεγχο της εμπορικής ζωής και την επίβλεψη των επίσημων μέτρων και σταθμών.

Περί το 150 π.Χ. η Νότια Στοά 1 κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από τη Νότια Στοά 2. Η τελευταία χτίστηκε με ελαφρώς διαφορετικό προσανατολισμό σε ένα πολύ χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με αυτό της προηγούμενης Στοάς. Υπήρχε επίσης ένα μεγάλο δωρικό προστώον, αλλά με μία κιονοστοιχία αυτή τη φορά και χωρίς αίθουσες στο βάθος. Πάντως, διατήρησε τον χαρακτήρα του εμπορικού κέντρου.

Ωδείο του Αγρίππα

Τα ερείπια του Ωδείου του Αγρίππα βρίσκονται πίσω από τους κολοσσιαίους πέτρινους γίγαντες. Επρόκειτο για ένα ψηλό κτήριο, την εντυπωσιακότερη Ρωμαϊκή κατασκευή στην Αγορά, που αποτελούσε δώρο του Μάρκου Βιπσανίου Αγρίππα. Χτίστηκε περί το 15 π.Χ. κατά μήκος της βόρειας πρόσοψης της Μέσης Στοάς για να χρησιμοποιηθεί για τη διεξαγωγή συναυλιών και εκδηλώσεων.

Η αίθουσα θεάτρου, εξαιτίας του σχήματός της πλάτους 25 μέτρων χωρίς επαφές στήριξης στα άκρα, είχε χωρητικότητα περίπου 1.000 θεατών. Η ημικυκλική ορχήστρα ήταν καλυμμένη με μαρμάρινες πλάκες διαφόρων χρωμάτων και η κατώτερη πρόσοψη της σκηνής ήταν διακοσμημένη με μαρμάρινα γλυπτά, κυρίως του Ερμή.

Ένα δυόροφο πρωστώον περίκλειε τις τρείς πλευρές (ανατολικά, δυτική και βόρεια) του κύριου κτηρίου. Οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι στο εξωτερικό με ψηλούς κορινθιακούς κίονες. Το κτήριο είχε μία είσοδο στα βόρεια ή οποία βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο με το έδαφος και μία δεύτερη στα νότια, που βρισκόταν σε υψηλότερο επίπεδο εξαιτίας της πεζούλας της Μέσης Στοάς.

Η πλήρης απουσία εσωτερικών στηριγμάτων και τα αρχιτεκτονικά τολμήματα που πραγματοποιήθηκαν είναι μάλλον υπεύθυνα για την κατάρρευση της οροφής τον 20αιώνα μ.Χ.. Το Ωδείο του Αγρίππα επισκευάστηκε γύρω στο 170 μ.Χ. Αλλά υπέστη αρκετές διαφοροποιήσεις και η λειτουργικότητά του μεταβλήθηκε.

Σε αυτή την περίπτωση, έξι κολοσσιαίες φιγούρες γιγάντων με ουρές φιδιών και Τριτόνων με ουρές ψαριών προστέθηκαν στη βόρεια πρόσοψη. Από αυτούς μόνο τρείς έχουν διατηρηθεί. Η χωρητικότητα του Ωδείου μειώθηκε περίπου στο μισό εξαιτίας της προσθήκης διαγώνιου τοίχου για αύξηση της σταθερότητας. Σε αυτή τη νέα φάση το Ωδείο της Αρχαίας Αγοράς λειτουργούσε μόνο ως χώρος για εκφώνηση λόγων από φιλοσόφους και σοφιστές, καθώς η Αθήνα είχε αποκτήσει ένα νέο Ωδείο γύρω στο 160μ.Χ., το Ωδείο Ηρώδου Αττικού..

Το Ωδείο του Αγρίππα κάηκε ολοσχερώς το 267 μ.Χ. Και ένα μεγάλο τμήμα του υλικού του κτηρίου χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του Ύστερου Ρωμαϊκού Τείχους της Αθήνας. Τέσσερις από τις κολοσσιαίες φιγούρες ενσωματώθηκαν στην πρόσοψηενός γυμνασίου, το οποίο κατασκευάστηκε στην ίδια περιοχή γύρω στο 400 μ.Χ. Το κτήριο αυτό αργότερα ανακατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ως κυβερνητικό διοικητήριο μέχρι το πρώτο μισό του 6ου αιώνα, οπότε και εγκαταλείφθηκε.