Ιεροί ναοί στην Αθήνα

Παναγία Παντάνασσα

Ο ναός της Παναγίας Παντάνασσας βρίσκεται στην πλατεία Μοναστηρακίου μεταξύ των οδών Αθηνάς και Μητροπόλεως, απέναντι από τον σταθμό του Μετρό Μοναστηράκι. Ο ναός ήταν γνωστος ως Μεγάλο Μοναστήρι και αργότερα ως Μοναστηράκι, όνομα που και δόθηκε και στη γύρω περιοχή.

Οι ανασκαφές κατά την κατασκευή του νέου σταθμού μετρό αποκάλυψαν απομεινάρια μωσαϊκού του 5ου αιώνα καθώς και ίχνη οικιών της ίδιας εποχής. Ο πρωτότυπος ναός χτίστηκε στην τοποθεσία αυτή πιθανόν τον 11ο αιώνα. Ο τρέχων ναός χρονολογείται στον 17ο αιώνα και είναι η καλύτερα διατηρημένη βασιλική με τρείς διαδρόμους και τρούλλο, από αυτές που βασίστηκαν στον ναού του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου.

Ο κεντρικός διάδρομος βρίσκεται ψηλότερα σε σχέση με τους άλλους δύο και καλύπτεται από κυλινδρικό θόλο, αντίθετα με τους πλευρικούς διαδρόμους που καλύπτονται από σταυροειδείς θόλους. Σύμφωνα με επίσημο πατριαρχικό έγγραφο του 1678, ο ναός της Παναγίας Παντάνασσας είχε αποτελέσει μετόχι της Μονής Καισαριανής στον Υμηττό. Θεμελιώθηκε από τον Νικόλαο Μπονεφαζη (Bonefaccio) και λειτουργούσε ως γυναικείο μοναστήρι. Αργότερα ο ναός αναπτύχθηκε σε Μεγάλο Μοναστήρι και τα υφάσματα που παράγονταν εκεί πωλούνταν στην κοντινή αγορά.

Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, ήταν μία από τις σημαντικότερες ενοριακές εκκλησίες της Αθήνας. Από τα τέλη του 19ου αιώνα και έπειτα, με την έναρξη των αρχαιολογικών ανασκαφών και την μετέπειτα κατασκευή του σταθμού μετρό, ο ναός έχασε τα περισσότερα από τα μοναστικά κτήριά του και υποβαθμίστηκε σε “μοναστηράκι”.

Ο ναός επισκευάστηκε το 1911 και η δυτική του πρόσοψη διαφοροποιήθηκε. Την ίδια εποχή προστέθηκε και το ψηλό κωδωνοστάσιο. Σήμερα τόσο το εξωτερικό όσο και το εσωτερικό του ναού υφίστανται εργασίες συντήρησης και επιδιορθώσεις.

Πλατεία Μοναστηριακίου
Μοναστηράκι
Δείτε το Ελληνικό γλωσσάρι για επεξήγηση τυπικών λέξεων.