Ιεροί ναοί στην Αθήνα

Τετράκογχος - Μεγάλη Παναγία

Τα ερείπια του παλαιότερου, όπως πιστεύεται, Χριστιανικού ναού στην Αθήνα, βρίσκονται στον κήπο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Είναι ο Τετράκογχος, μαρμάρινος ναός που θεμελιώθηκε τον 5ο αιώνα. Τμήματα των θεμελίων και του κάτω τμήματος των τοίχων, καθώς και ίχνη του μωσαϊκού, είναι ακόμα ορατά.

Ο ναός αποτελούταν από κεντρική τετράγωνη αίθουσα με τέσσερις κόγχες που τονίζονταν από εσωτερικές κιονοστοιχίες, από έναν εσωτερικό διάδρομο που περιστοίχιζε την αίθουσα και από μεγάλο νάρθηκα και τετράστωο στη δυτική πλευρά. Οι τοίχοι καλύπτονταν από μαρμάρινη επιφάνεια και το πάτωμα ήταν διακοσμημένο με μωσαϊκά.

Το γεγονός πως ο ναός θεμελιώθηκε στο διοικητικό κέντρο της πόλης, η διαφορές του με τις βασιλικές που είχαν κατασκευαστεί στην Αθήνα την ίδια περίοδο και η χρήση ακριβών υλικών καταδεικνύουν πως στην πραγματικότητα ο ναός ήταν αυτοκρατορικό κτήριο. Ο θεμελιωτής του ναού ήταν είτε ο Ηράκλειος, κυβερνήτης του Ιλλυρικού (408-12) είτε η Αθηναία Αυτοκράτειρα Ευδοκία (423-460), γνωστή και ως Αθηναΐς, που ήταν κόρη του φιλόσοφου Λεοντίου και σύζυγος του Θεοδωρου του 2ου.

Ο Τετράκογχος πιθανώς εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια της Σλαβικής εισβολής (582) και αντικαταστάθηκε τον 7ο αιώνα με μία μεγάλη βασιλική με τρείς διαδρόμους που χτίστηκε πάνω στο κεντρικό κτήριο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Η ανατολική αψίδα και τμήμα της κιονοστοιχίας του κτηρίου είναι ακόμα ορατά.

Τον 11ο αιώνα, η βασιλική αντικαταστλαθηκε με σταυροειδή ναό χωρίς διαδρόμους, γνωστό ως Μεγάλη Παναγία. Πιστεύεται πως το όνομα του ναού προήλθε από το γεγονός πως η παλαιότερη εικόνα της Παναγίας, που φιλοτεχνήθηκε από τον Άγιο Λουκά, φυλασσόταν εκεί.

Η αρχιτεκτονική μορφή του ναού και τα διακοσμητικά στοιχεία έγιναν γνωστά κυρίως χάρη στα σχέδια του ταξιδιώτη Couchaud. Το μνημείο διέθετε ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα και καταστράφηκε από τις ανασκαφές που ακολούθησαν την πυρκαγιά του 1885 που κατέστρεψε την Αγορά.

Ρωμαϊκή Αγοράw
Μοναστηράκι
Δείτε το Ελληνικό γλωσσάρι για επεξήγηση τυπικών λέξεων.