EngelsGrieksVlaamsNederlands
  De meest volledige informatiegids over Athene, Griekenland

Het oude Epidaurus theater bij zonsondergang

 

Waarom de Grieken opvoeringen konden
horen tot op de achterste rij


Een oud theater filtert het laagfrequente achtergrondgeluid uit

 

Epidaurus Theater
Recent wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat de wonderlijke akoestiek, waarvoor het oude Griekse theater van Epidaurus (Epidavros) beroemd is, zou kunnen door gebruik te maken van ingewikkelde akoestische fysica.

Het theater, dat op het Peloponnesische schiereiland in 1881 onder een laag aarde ontdekt werd en daarna werd opgegraven, heeft de klassieke halve cirkelvorm van een Grieks amfitheater met 34 rijen van stenen zitplaatsen (waaraan de Romeinen er 21 toevoegden).

De akoestiek is er buitengewoon: een artiest die op het openluchttoneel staat, kan tot op de achterste rij, bijna 60 meters verder, gehoord worden. Gedurende heel wat jaren zochten zowel architecten als archeologen naar een verklaring waarom het geluid zo goed werd overgebracht.

De Vlaamse onderzoekers Nico J. Declercq en Cindy Dekeyser, beiden verbonden aan het Georgia Institute of Technology in Atlanta, zeggen dat de sleutel ligt in de opstelling van de opgaande rijen zitplaatsen. Ze berekenden dat deze manier van bouwen perfect gevormd is om als akoestische filter te fungeren die het geluid in de lage frequenties (de belangrijkste factor bij achtergrondgeluid) onderdrukt, terwijl de hogere geluidsgolven van de stemmen van de acteurs, goed worden overgedragen.

“Het is niet duidelijk of deze eigenschap komt van verandering of van het ontwerp.”, zegt Nico Declercq. Maar hoe dan ook denkt hij dat de Grieken en de Romeinen begrepen dat de akoestiek in Epidaurus speciaal was. Vandaar dat ze deze ook op andere plaatsen toepasten.


Geluidstrappen

In de eerste eeuw VC wees Vitruvius, de Romeinse gezagsdrager over architectuur, erop dat zijn voorgangers zeer goed wisten hoe een theater te bouwen dat de menselijke stem benadrukte. “Door de wiskundige wetmatigheden en de muziekmethode,”, zo schreef hij, “streefden ze ernaar dat de stemmen op het toneel duidelijker en zoeter zouden oprijzen naar de oren van de toeschouwers door de indeling van de theaters in overeenstemming met de harmonische wetenschap, versterkten de oude Grieken de kracht van de stem.”.

Latere schrijvers speculeerden dat de uitstekende akoestiek in het theater van Epidaurus (Epidavros), dat in de vierde eeuw VC. gebouwd werd, kon ontstaan door de overheersende windrichting (die hoofdzakelijk vanaf het podium naar de toeschouwer waait), of dat het een algemeen verschijnsel is bij Grieks theater omwille van de spraakritmes of het gebruik van toneelmaskers als luidsprekers. Dit verklaart echter niet waarom een hedendaagse acteur in het Theater van Epidaurus (Epidavros), dat soms nog steeds voor opvoeringen gebruikt wordt, zelfs op een windstille dag zo goed te verstaan is.

Nico F. Declercq

“De akoestische afsnijfrequentie is precies waar je ze zou willen.”

Nico Declercq, Georgia Institute of Technology, Atlanta
 

Declercq en Dekeyser vermoedden dat de oplossing mogelijk te maken had met de manier waarop geluid door gegolfde oppervlakken weerkaatst wordt. Het is al enkele jaren geweten dat deze geluidsgolven kunnen filteren om bepaalde frequenties te benadrukken, net zoals microscopische golvingen op de vleugel van een vlinder bepaalde lichtgolven kunnen weerkaatsen. De geluidsonderdrukkende stootkussens van geribbeld schuimrubber dat tegen de muren van lawaaierige kamers geplaatst wordt, halen ook voordeel uit dit effect.

Beide onderzoekers hebben berekend hoe de rijen van stenen zitbanken in het theater van Epidaurus (Epidavros) invloed uitoefenen op het geluid dat erop weerkaatst wordt en ze ontdekten dat frequenties onder 500 hertz meer gedempt worden dan hogere.  Naar paginatop


Geroezemoes

“Het grootste deel van het rumoer in en rond het theater was waarschijnlijk laagfrequentiegeluid,” zeggen de onderzoekers, bijvoorbeeld ruisende bomen en geroezemoes van theaterbezoekers. Het uitfilteren van de lage frequenties verbetert de hoorbaarheid van de stemmen van de artiesten, die rijk zijn aan hogere frequenties, ten koste van het rumoer. “De afsnijfrequentie is precies waar je ze zou willen als je rumoer wilde verwijderen dat er in de oudheid was.”, zegt Declercq.

Het oude Griekse geheim onthultNico Declercq waarschuwt dat de aanwezigheid van een zittend publiek het effect verandert maar op een manier die moeilijk te meten is. “Voor mensen zouden die berekeningen zeer moeilijk zijn omdat het menselijke lichaam niet homogeen is en het een zeer ingewikkelde vorm heeft.”, zegt hij.

Het uitfilteren van de lage frequenties betekent dat deze minder hoorbaar zijn zowel in de spraak als in het achtergrondgeluid. Dit hoeft echter geen probleem te zijn omdat het menselijke spraaksysteem de ontbrekende lage frequenties kan “toevoegen” aan een hoogfrequent geluid.

Epidavros“Er is een neurologisch fenomeen dat virtuele toon genoemd wordt en dat de menselijke hersenen toelaat geluidsbronnen te reconstrueren zelfs in afwezigheid van de lage tonen.”, zegt Declercq. Dit effect maakt dat kleine luidsprekers kennelijk een betere geluidskwaliteit kunnen voortbrengen dan je zou verwachten.”.

Ondanks het feit dat moderne theaters de hoorbaarheid verbeteren door het gebruik van luidsprekers, zegt Declercq dat het idee van het filteren mogelijk nog steeds relevant is: “Ik geloof dat, in bepaalde omstandigheden zoals deze bij sportstadia of openluchttheaters, de juiste keuze van de periodiciteit van de stoelenrij of van de trappen onder de stoelen van belang kan zijn.”.

© Geschreven door Philip Ball van news@nature.com

  

 
  EPIDAVROS
  WAAROM DE GRIEKEN TONEEL-
  STUKKEN KONDEN HOREN TOT
  OP DE ACHTERSTE RIJ
   Geluidstrappen
   Geroezemoes

Add to Favit Add to Digg Add to Del.icio.us Add to Simpy Add to StumbleUpon Add to Netscape Add to Furl Add to Yahoo Add to Google Add to Blogmarks Add to Ma.Gnolia Add to Netvouz

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  www.athensinfoguide.com   © 2004-2009 - Athens Info Guide - Alle rechten voorbehouden - Juridische Informatie