GESCHIEDENIS VAN ATHENE
Griekse
burgeroorlog
Dekemvriana
December 1944
Tijdens een verboden EAM demonstratie van ongeveer 250.000 betogers
in het centrum van Athene op 3 december 1944, schoten leden van
de zogenaamde X en LOK (Lochos Oreinon Katadromon, de Griekse
achterblijvers) en “Britse troepen en politie met machinegeweren
op de daken” op het Syntagma Plein op de ongewapende
demonstranten met 28 doden tot gevolg (inclusief een zesjarig
jongetje) en 148 gewonden. Dit leidde de daaropvolgende dagen
tot uitgebreide gevechten tussen ELAS en de regeringstroepen.
De rol van het LOK in de Syntagma slachting werd nooit onderzocht.
De
Westerse Geallieerden probeerden neutraal te blijven maar toen
de gevechten escaleerden kwamen ze volop tussen met artillerie
en luchtmacht. Bij aanvang had de regering slechts enkele politieagenten
en een brigade zonder zware wapens. Op 4 december wilde Papandreou
zijn ontslag
geven maar de Britse Ambassadeur overtuigde hem ervan op zijn
post te blijven. Tegen 12 december had ELAS de controle over het
grootste deel van Athene en Piraeus.
De
Westerse Geallieerden, die in de minderheid waren, brachten de
4de Infanterie Divisie als versterking over vanuit Italië.
Tijdens de gevechten met ELAS, vochten lokale milities aan de
zijde van de Westerse Geallieerden wat een slachting onder de
ELAS soldaten tot gevolg had. Ondanks dat de Britten in Athene
openlijk tegen ELAS vochten, waren er geen gevechten in de rest
van Griekenland. In bepaalde plaatsen, als Volos, gaven sommige
RAF eenheden zelfs uitrusting aan de ELAS soldaten.
De
conflicten zetten zich heel de maand december (vandaar de naam
Decemvriana) verder waarbij de Westerse Geallieerden langzaam
de bovenhand haalden. Het is vreemd dat ELAS strijdkrachten in
de rest van Griekenland de Westerse Geallieerden niet aanvielen.
Blijkbaar probeerde ELAS hoofdzakelijk op een wettelijke manier
aan de macht te komen maar, door de verontwaardiging en het ontzag
van haar soldaten als gevolg van de slachting op 3 december en
daarna, verkozen ze stalinistische methoden en geweld.
Enkel
deze versie van de gebeurtenissen kan de strijd tegen de Westerse
Geallieerden verklaren die gelijk liep met grootschalige ELAS
operaties tegen trotskisten en andere politieke dissidenten in
Athene alsook heel wat tegenstrijdige beslissingen van EAM leiders.
Videlicet, de leider van de KKE, ondersteunde de doctrine van
nationale eenheid terwijl belangrijke leden als Stringos of Makridis
en zelfs Siantos revolutionaire plannen uitwerkten.
Het
uitbreken van de gevechten tussen de Westerse Geallieerden en
een anti-Duitse weerstandbeweging terwijl de oorlog nog woedde,
was een ernstig probleem voor Churchill’s coalitieregering
en het zorgde voor veel protest in de Britse en Amerikaanse pers
en in het Lagerhuis. Om zijn vredemakende intenties kracht bij
te zetten, ging Churchill zelf op 25 december naar Athene om er
een conferentie, waar Sovjet vertegenwoordigers aanwezig waren,
voor te zitten en om er een vergelijk te bereiken. Hij slaagde
hier niet in omdat de EAM/ELAS eisen overdreven waren en ze verworpen
werden.
De
Sovjetafvaardiging in Griekenland moedigde de ambities van EAM
niet aan of af omdat, volgens de overeenkomst van Moskou, Griekenland
onder Britse invloed stond. Elke verklaring over het feit dat
de Sovjets aan de kant van de KKE leiding stonden, had de confrontaties
van december kunnen afweren. Blijkbaar was het niet de bedoeling
van Stalin om de Dekemvriana te voorkomen omdat hij, wat de uitkomst
ervan ook zou zijn, hij er steeds baat bij had. Als EAM meer macht
kreeg zou hij een strategisch belangrijk land aan zijn rijk toevoegen.
In het andere geval kon hij zich elke inmenging veroorloven, net
als de Britten in Griekenland gedaan hadden.
Tegen
begin januari was ELAS uit Athene verdreven. Door toedoen van
Churchill nam Papandreou ontslag en werd hij vervangen door Generaal
Nikolaos Plastiras, een kordate anticommunist. Op 15 januari 1945
ging Scobie akkoord met een wapenstilstand in ruil voor het terugtrekken
van ELAS uit haar stellingen in Patras en Thessaloniki en haar
demobilisatie in Peloponnesië. Dit was een ernstige nederlaag
maar ELAS bleef bestaan en de KKE had de kans haar strategie te
herzien.
De
nederlaag van de KKE in 1945 was er hoofdzakelijk eentje op politiek
vlak. De verrukking over terrorisme aan de kant van de communisten
maakte een politiek akkoord nog moeilijker. De jacht op “collaborateurs”
werd uitgebreid tot mensen die nooit met collaboratie te maken
hadden. De KKE maakte heel wat vijanden door zonder meer 8.000
mensen te executeren omwille van verschillende politieke “misdaden”
gedurende de tijd dat ze de controle over Athene hadden en ze
namen bijkomend 20.000 gijzelaars met zich mee toen ze er vertrokken.
Om
hun leven te redden moesten verschillende Trotskisten het land
verlaten (i.e. Cornelius Castoraidis vluchtte naar Frankrijk).
Na de gevechten in Athene nam de steun voor de KKE snel af en,
als gevolg, verlieten de meest belangrijke niet-communisten de
organisatie. Het terrorisme bij de rechtsgestemde extremistische
bendes werd echter versterkt.
|