De Oude Agora

Agii Apostoli Solaki kerk
(Heilige Apostelen Solaki)

De Heilige Apostelen Solaki kerk bevindt zich aan de zuidoost kant van de Oude Agora. Afgezien van de Tempel van Hephaestus, is deze kerk het enige monument dat intact gebleven is sinds de bouw ervan. De plaats van de kerk werd niet zomaar gekozen doch wel opdat ze belangrijk was gedurende de Klassieke en de Byzantijnse periode. De kerk ligt westelijk van de Panatheense Weg en de verdedigingsmuur die, na het einde van de 3de eeuw, zo belangrijk was voor de verdediging van de stad tegen invasies.

De kerk dateert van het laatste kwartaal van de 10e eeuw AD. Het is de eerste belangrijke middenbyzantijnse kerk in Athene en de eerste van het zogenaamde Atheense type. Dit monument is ook belangrijk in de ontwikkelijking van de Byzantijnse bouwkunst omdat het een succesvolle samenvoeging is van een centraal plan en een dwars-in-het-vierkant gebouw.

De naam Solakis komt waarschijnlijk van de familie die een latere renovatie van de kerk financierde. Een andere mogelijkheid is dat het dichtbevolkte gebied rond de kerk, in de 19de eeuw Solaki genoemd werd.

De oprichting van de kerk naar het einde van de 10e eeuw toe, valt samen met het begin van welvaart voor Athene. Deze duurde tot de inval van de Franken in 1201. Het is duidelijk dat de kerk gebouwd werd om te voldoen aan de groeiende nood aan parochies in een stad die sterk groeide.

De Byzantijnse kerk werd gebouwd op de fundaties van een Nymphaeum (een monument toegewijd aan de nymfen, vooral deze van de bronnen) uit de 2de eeuw AD. Aan de oostzijde werden de fundaties van een vroeg Byzantijns gebouw gevonden, waarschijnlijk een huis dat afgebroken werd om de kerk te kunnen bouwen.

Het bouwplan van de kerk is een over dwarse ruimte met vier collones overdekt met een koepel. De vier over dwarse armen eindigen in half cirkelvormige nissen. Tussen de nissen zijn er eenzelfde aantal schelpen. Deze weerspiegelen de intelligentie van de architect omdat de kleinere nissen het gevoel van eenheid aan het interieur van de kerk geven. Het toevoegen van de narthex aan de hoofdkerk is als even inventief omdat de westelijke nis en de twee kleinere aan beide zijden hierdoor samengevoegd werden met de narthex. Deze elementen geven de kerk, zowel binnen als buiten, een evenwichtig en harmonieus karakter.

Na de oorspronkelijke bouw werd de noordzijde van de narthex vergroot om er een arcosolium (een boogconcaaf in een catacombe die gebruikt werd als begraafplaats) in te bouwen. Het is niet zeker wie hier begraven werd maar het was mogelijk de donor die, volgens de Byzantijnse gewoonten, het recht had er, samen met zijn familie, begraven te worden. De sarcofaag, die nog steeds bestaat, werd ontdekt door archeologen die in de omgeving van de kerk aan het werk waren. Ze plaatsen de sarcofaag terug in het arcosolium. Er werden ook graven gevonden in de hoofdkerk en in de narthex.

Het gebouw heeft een mooi uitgevoerde cloisonné stijl aan de bovenzijde van de muren terwijl het onderste deel bestaat uit grote, willekeurig gelegde lagen. De rijke versieringspatronen uit metselwerk, vormen interessante kleurafwisselingen op de buitenmuren van de kerk. De fries met kufische patronen aan de bovenkant van de narthex, werd gedurende de renovatie aan de hand van andere identieke voorbeelden herbouwd. De koepel met de vensters, is het oudste voorbeeld van het Atheense type in de stad. De dubbele vensters in de cilinder van de koepel zijn belangrijk en zeldzaam.

Archeologische vondsten en de geschriften van talrijke reizigers geven aan dat de kerk ca. 1687 beschadigd werd tijdens de gevechten tussen de Osmanen en de Venetianen. De muurschilderingen werden in de 18de eeuw, na de herstelling van de kerk, toegevoegd. Ze waren van mindere kwaliteit en werden later meermaals overschilderd.

In 1876-82 werden grote verbouwingen uitgevoerd met het doel de kerk te herstellen en te vergroten met als gevolg dat de oorspronkelijke vorm gewijzigd werd en een fantasieloze uitbouw aan de westkant werd toegevoegd. Delen van het marmeren scherm werden in deze uitbouw verwerkt. Later werden deze delen door specialisten gebruikt om het scherm te restaureren.

Gedurende de opgravingen die de Amerikaanse Archeologische School in het midden van de 20ste eeuw in de Agora uitvoerde, werd besloten de kerk te herstellen en te restaureren. Deze restauratie die van februari 1954 tot september 1956 duurde, gaf de kerk haar huidige vorm, een vorm die waarschijnlijk het dichtst de oorspronkelijke benadert.

Zuidoost zijde van de Oude Agora
Monastiraki
 Raadpleeg de Griekse woordenlijst voor verklaring van typische woorden.