Byzantijnse en Christelijke Museum

Het Byzantijns en Christelijk Museum in Athene werd in 1914 opgericht. Oorspronkelijk was het ondergebracht in het parterre van de Academie van Athene. In 1930 werd het definitief overgebracht naar de Ilissia villa, de winterresidentie van de Hertogin van Piacenza, in het gebied tussen de Vasillissis Sofias en de Vassileos Konstantinou Lanen.

De villa werd in 1848 afgewerkt door architect Stamatis Kleanthis. De hoofdingang bevond zich recht tegenover de Ilissos Rivier die toen nog te zien was. Onder de leiding van Professor Georgios Gotirou vormde Aristotelis Zachos het interieur om tot een museum. In 1993 werd het gebouw uitgebreid naar drie ondergrondse niveaus waarbij gebruikt gemaakt werd van de hellende grond om meer ruimte vrij te maken voor de tentoongestelde voorwerpen.

De huidige villa is gelijkaardig als haar voorganger. De hoofdingang is nog steeds aan de Vasilissis Sofias Laan met vooraan een gebouw met een boogportaal met boven de boog de inscriptie “ILISSIA”. Het gebouw werd oorspronkelijk gebruikt voor het onderbrengen van huispersoneel. Nu is het de thuishaven van de kantoren, bibliotheek en onderzoekafdeling van het Byzantijnse Museum. Bezoekers die door het portaal lopen, komen op een rechthoekige binnenplaats die afgelijnd wordt door de zijgebouwen van de villa. In het centrum van deze binnenplaats staat een marmeren fontein en een Vroeg Christelijke mozaïek. De muren rond de binnenplaats hebben bouwelementen van verschillende kerken.

Het hoofdgebouw, een van de meer belangrijke monumenten in Athene, bestaat uit twee etages en een kelder. De noordkant, die minder zwaar lijkt dankzij een arcade met pilaren, wordt omkaderd door twee torens met trappenhallen. De smalle half-reliëf panelen tegen het gebouw, geven de gescheiden etages aan. De buitenmuren zijn met marmer bedekt. In het algemeen lijkt het gebouw meer op een Toscaanse Renaissance villa met klassieke elementen (dominante horizontale lijnen en lage omsloten torens) maar ook romantisch (boogkoepels en vooruitstekende daken).

Als de nieuwe uitbreiding klaar, is zullen alle 15.000 voorwerpen uit de collectie gemakkelijk tentoongesteld kunnen worden en zal het gebouw deel uitmaken van een groter archeologisch park dat het Lyceum van Aristoteles en een openlucht amfitheater zal omvatten.

De grote collectie van het Byzantijnse Museum documenteert de kunstontwikkeling van het Vroeg Christelijke tijdperk tot de postbyzantijnse jaren (4de tot 19de eeuw). De verzamelingen omvatten beeldhouwwerken, schilderijen en kleine ornamenten uit Griekenland en andere delen van het Byzantijnse Rijk als Kleine Azië, de Zwarte Zee, Oost-Tracië, Koptisch Egypte en de Donau Prinsdommen, die min of meer, het gebied van het huidige Roemenië uitmaakten.

De verzamelingen omvatten ongeveer 3.500 iconen, meer dan welk ander museum in de wereld ook. De iconen, uit verschillende streken van de Byzantijnse wereld, bestrijken de 1.000 jaar geschiedenis van het rijk alsook de postbyzantijnse periode. Tussen de vroegste zijn er de Maagd Maria als Glykofilous (de Maagd Maria die Jezus met affectie kust) uit de 12de eeuw, Noord-Griekenland, Odegetria (de leidende Madonna) uit de 13de eeuw, Cyprus. Ook gekend onder andere namen is de Episkepsis (Het Bezoek), een mozaïek uit Triglia in Bithynia, Klein Azië en de Akatamachetos (de onverslagene) uit de 14de eeuw.

Belangrijk is ook een 13de-eeuwse icoon met twee afbeeldingen van Sint Joris, eentje aan elke kant, waarbij de ene afbeelding geschilderd is en de ander in houtsnijwerk. Het toont beelden uit het leven van de heilige. Tussen de vele postbyzantijnse iconen (15de tot 19de eeuw) zitten een aantal zeldzame gesigneerde werken van beroemde schilders uit Kreta als Angelos, Andreas Ritzos en Michaël Damaskenos.

Het grootste deel van de collectie van het Byzantijnse Museum bestaat uit ongeveer 4.000 kerkelijke en seculair voorweren en ornamenten. De belangrijkste ervan zijn olielampen uit Attica, Corinthië, Klein Azië en Noord-Afrika, die versierd zijn met afbeeldingen van Romeinse en Christelijke gewoonten, daterend van de 3de tot de 6de eeuw.

Er zijn ook kleine ceramische ampullen met heilige olie, gekend als eulogies (zegeningen) die door de pelgrims meegebracht werden uit de kerk van Sint-Menas nabij Alexandria. De collectie omvat rijk versierde kruisen, relikwiehouders gemaakt van heilig hout, postbyzantijnse godsdienstige voorwerpen, zeldzame 24-karaat gouden munten van het Byzantijnse Rijk (de Avgeris verzameling), juwelen van de 2de tot de 7de eeuw en de Schat van Miltilini (Lesvos) die bij toeval ontdekt werd tijdens opgravingen voorafgaand aan de bouw van de luchthaven. Deze schat omvat waardevolle voorwerpen, gouden munten en juwelen.

De verzameling beeldhouwwerken bestaat uit ongeveer 2.000 Byzantijnse en postbyzantijnse stukken. Het zijn meestal bouwelementen van vervallen kerken uit Attica. Verder zijn er decoratieve stukken zoals het bekende beeldje van Christus-Orpheus uit Aegina (4de eeuw) en een basreliëf met een kerstafbeelding uit Naxos (ca. 400 AD), een zeldzaam kerstbeeldhouwwerk uit de Vroeg Christelijke tijd.

Even belangrijk maar minder gekend is de ceramiek verzameling die bestaat uit vondsten uit opgegraven scheepswrakken uit Griekenland en Fostat in Egypte. Ze bevat voorwerpen uit de ganse periode van Byzantijnse kunst inclusief Vroeg Christelijke grafoffers en Byzantijnse geglazuurde kookpotten.

Er is een grote groep textiel met onder andere Koptisch textiel dat door Antonis Benakis aan het museum geschonken werd en dat de eerste zeven Christelijke eeuwen bestrijkt, alsook kerkelijk textiel uit de Byzantijnse en postbyzantijnse tijd (epitafen en antimensia) waarvan vele prachtige voorbeelden zijn van gouden borduurwerk. De vroegste ervan dateren van de 14de en de 15de eeuw. Omdat de versiering vlak is lijken ze op schilderijen terwijl de postbyzantijnse stukken beïnvloed werden door westerse kunst en volkskunst en daarom in reliëf gemaakt zijn waarbij metaalbewerking wordt nagebootst.

De tentoonstelling van het Byzantijnse en Christelijk Museum omvat ook manuscripten, muurschilderingen uit de 13de en 14de eeuw, mozaïeken, houtsnijwerk, anthiviolia, kopergravures, lithografieën en kopieën geschilderd door bekende Griekse schilders als Fotis Kontoglou. Het museum heeft veen conservatieafdeling en het organiseert sinds 1989 educatieve programma’s die meestal gericht zijn op kinderen met het doel hen vertrouwd te maken met de Byzantijnse wereld.

Openingsuren en toegang
22, Vassilis Sofias Avenue
Evangelismos
 Raadpleeg de Griekse woordenlijst voor verklaring van typische woorden