Ολυμπιακοί Αγώνες

Ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων

Η καταγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων συσχετίζεται με πολλούς μύθους παρμένους από αρχαίες πηγές, αλλά όσον αφορά την ιστορική εκδοχή, ο εμπνευστής των αγώνων φαίνεται να είναι ο Οξύλος, του οποίου ο απόγονος, Ίφιτος, αναγέννησε τους αγώνες.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ξεκίνησαν το 776 π.Χ. όταν ο Ίφιτος σύναψε συνθήκη με τον Λυκούργο, τον βασιλιά και διάσημο νομοθέτη της Σπάρτης, καθώς και με τον Κλεισθένη, τον βασιλιά της Πίσσας. Το κείμενο της συνθήκες γραφτηκε πάνω σε έναν δίσκο που φυλασσόταν στο Ηραίον. Σε αυτή τη συνθήκη, που αποτέλεσε αποφασιστικό γεγονός για τη μετέπειτα ανάδειξη του Ηραίου σε Πανελλήνιο κέντρο, συμφωνήθηκε η “Ιερή Ανακωχή”, δηλαδή η κατάπαυση του πυρός σε όλο τον Ελληνικό κόσμο κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων.

Ως έπαθλο των νικητών διδόταν ο κότινος, που ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδιά αγριελιάς που μεγάλωνε δίπλα στο οπισθόδωμα (opisthodomus) του Ναού του Δία στην ιερή “Άλτις”. Το έπαθλο αυτό θεσπίστηκε κατόπιν εντολής του Μαντείου των Δελφών.

Ολυμπιακά Συμβάντα

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες απαρτίζονταν συνολικά από 10 αγωνίσματα: τρέξιμο, πένταθλο, άλμα, δισκοβολία, ακοντισμό, πάλη, πυγμαχία, “παγκράτιον”, αρματοδρομίες και ιπποδρομίες. Όλοι οι Έλληνες που ήταν ελεύθεροι πολίτες και δεν είχαν διαπράξει φόνο ή ιεροσυλία(heresy) είχαν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να πάρουν μέρος, εκτός και αν ήταν ιδιοκτήτες αλόγων, απαγορευόταν όμως αυστηρά να παρακολουθήσουν τους Αγώνες.

Οι αθλητές παρουσιάζονταν ένα μήνα πριν αρχίσουν οι Αγώνες στην “Ελίν” (ον. Η Ελίς), δηλαδή την πόλη που τους φιλoξενούσε, αλλά η οργάνωση και η επίβλεψη της τήρησης των κανόνων ανατιθόταν στους Ελλανοδίκες (Ελλανόδικος Επιτροπή), που επιλέγονταν μέσω κλήρου ανάμεσα στους πολίτες της Ελύος. Δύο ημέρες μετά την έναρξη των αγώνων η πομπή των αθλητών ξεκινούσε από την Ελίν για να καταλήξει στην Ολυμπία όπου την υποδέχονταν τα πλήθη των θεατών που είχαν έρθει για να παρακολουθήσουν τους Αγώνες. Οι τελετές άρχιζαν με τον επίσημο όρκο που απαγγελόταν από τους αθλητές στο Βωμό του Ορκίου Διός, στο Βουλευτήριον, όπου ορκίζονταν ότι θα διαγωνιστούν τίμια και ότι θα σεβαστούν τους κανόνες.

Οι νικητές τιμούνταν δεόντως κατά την επιστροφή τους στις πόλεις τους. Οι συμπατριώτες τους γκρέμιζαν μέρος των τειχών για να εισέλθουν οι νικητές. Τους δίνονταν, επίσης, σημαντικά προνόμια και υψηλόβαθμα αξιώματα.

Το πρόγραμμα της Ολυμπίας

Οι Αγώνες διεξάγονταν το καλοκαίρι και οργανώνονταν έτσι ώστε η Πανσέληνος να φωτίζει τους εορτασμούς κατά την Τρίτη νύχτα.

Μέχρι το 632 π.Χ. οι Αγώνες διαρκούσαν 1 εως 3 ημέρες, ανώ από τον 5ο αιώνα και έπειτα η διάρκειά τους επεκτάθηκε στις 5 ημέρες. Αυτό άλλαξε και πάλι κατά την αλλαγή της χιλιετίας και επεκτάθηκε ακόμα ερισσότερο, στις 7 ημέρες. Οι απόψεις πάντως διίστανται όσον αφορά το πρόγραμμα. Τα προγράμματα έγιναν γνωστά χάρη σε αποαπάσματα του Φιλόστρατου, του Παυσανία, του Πλούταρχου και του Λουκιανού.

Η ολυμπιακή φλόγα

Η Ολυμπιακή φλόγα είναι σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων. Αποτελώντας ανάμνηση της κλοπής της φωτιάς του θεού Δία από το Προμηθέα, η καταγωγή της οποίας βρίσκεται στην αρχαία Ελλάδα, οπότε και μια ιερή φλόγα αναβόταν από τις ακτίνες του ηλίου στην Ολυμπία και κρατούταν αναμμένη καθ’όλη τη διάρκεια των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων.

Η φλόγα αντιπροσώπευε την “προσπάθεια για τη νίκη”. Πρωτοεισήχθη στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1928 στο Άμστερνταμ. Από τότε η φλόγα συμβολίζει “το φώς του πνεύματος, τη γνώση και τη ζωή”.

Η λαμπαδηδρομία ξεκίνησε στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες και επανεμφανίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936. Αρχικά, ο δάδα αναβόταν στην Ολυμπία και έπειτα μεταφερόταν στην πόλη που θα φιλοξενούσε τους Αγώνες (λαμπαδηδρομία). Ο τελευταίος λαμπαδηδρόμος μεταφέρει τη δάδα μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης. Έπειτα η Ολυμπιακή φλόγα ανάβεται με τη βοήθεια της δάδας και παραμένει αναμμένη εως ότου σβηστεί κατά την τελετή λήξης. Η λαμπαδηδρομία συμβολίζει το πέρασμα των Ολυμπιακών παραδόσεων από τη μία γενιά στην επόμενη.

Παρακμή των Ολυμπιακών Αγώνων

Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο πέρας των αιώνων στον Ελληνικό χώρο επηρέασαν ακόμα και τα αθλητικά ιδεώδη των Ολυμπιακών Αγώνων οδηγώντας στη σταδιακή πτώση των ηθικών αξιών που έγινε ιδιαίτερα αισθητή έπειτα από το 146 μ.Χ. όταν το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού χώρου περιήλθε υπό την κυριαρχία των Ρωμαίων και οι κάτοικοι έχασαν την αυτονομία τους.

Ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώναν άντεξε για συνολικά δώδεκα συνεχείς αιώνες και τελικά καταργήθηκε το 393 μ.Χ. (293η Ολυμπιάδα) με διαταγή του Θεοδοσίου του 1ου όταν απαγορεύτηκε κάθε μορφή ειδωλολατρικών δοξασιών και, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Θεοδοσίου του 2ου, ακολούθησε η καταστροφή των Αλτίων μνημείων (427 μ.Χ.).

Η εθνική, φυλετική και πνευματική ενότητα των Ελλήνων αναδείχθηκε χάρη στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι Αγώνες συνδύαζαν το βαθύ θρησκευτικό πνεύμα με το ένδοξο παρελθόν των Ελλήνων και επιπλέον συνέδεαν σώμα, μυαλό και πνεύμα σύμφωνα με τις φιλοσοφικές αξίες. Τέλος, αναδείκνυαν τόσο τους αθλητές όσο και τις ίδιες τις πόλεις από τις οποίες προέρχονταν μέσα σε ένα κλίμα δημοκρατικό.

Αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων

Οι προσπάθεις για την αναγέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στα τέλη του 19ου αιώνα με την πολύτιμη συμβολή του Γάλλου Βαρώνου Πιέρ Ντε Κουμπερτέν (Pierre De Coubertin) και του Έλληνα Δημητρίου Βικέλλα. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες διεξήχθησαν στην Αθήνα το 1896, μέσα σε δοξαστικό κλίμα, στο Παναθηναϊκό στάδιο. Η Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία έχει τη βάση της στην Ολυμπία.

Στην Ολυμπία βρίσκεται επίσης ο βωμός της Ολυμπιακης φλόγας, που μεταφέρεται κάθε τέσσερα χρόνια στην πόλη που φιλοξενεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το άναμμα της φλόγας γίνεται στω βωμό του Ναού της Ήρας και επιτυγχάνεται μέσω της σύγκλισης των ηλιακών ακτινών σε ένα μεταλλικό ανακλαστήρα. Αυτή η διαδικασία είναι μέρος μιας τελετουργίας που περιλαμβάνει την προσευχή και τον ύμνο προς τον θεό Απόλλωνα. Έπειτα η πρωθιέρεια μπαίνει στο στάδιο κρατώντας την, αναμμένη πλέον, δάδα την οποία παραδίδει στον πρώτο λαμπαδηδρόμο για να αρχίσει το ταξίδι της στα πέρατα της Γης.

Η Ολυμπιακή φλόγα κατά τη σύγχρονη εποχή

Η Ολυμπιακή φλόγα σήμερα ανάβεται αρκετούς μήνες πριν από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στην τοποθεσία διεξαγωγής των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων στην Ολυμπία. Έντεκα ιέρειες, που απαρτίζονται από ηθοποιούς, ανάβουν τη φωτιά τοποθετώντας τη δάδα σε κοίλο παραβολικό καθρέπτη που συγκεντρώνει τις ακτίνες του ηλίου.

Η δάδα ύστερα μεταφέρεται στην πόλη που θα φιλοξενήσει τους επερχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη μορφή λαμπαδηδρομίας. Αν και παραδοσιακά η φλόγα μεταφέρεται με τα πόδια, έχουν χρησιμοποιηθεί και άλλοι τρόποι μεταφοράς. Λαμπαδηδρόμοι έχουν διατελέσει αθλητές και σημαντικές προσωπικότητες, αλλά και πολλοί ανώνυμοι.

Η Ολυμπιακή λαμπαδηδρομία ολοκληρώνεται την ημέρα της τελετής έναρξης στο κύριο στάδιο διεξαγωγής των Αγώνων. Ο τελικός λαμπαδηδρόμος συνήθως κρατείται μυστικός μέχρι την τελευταία στιγμή και είναι συνήθως αθλητική προσωπικότητα της διοργανώτριας χώρας. Ο τελικός κομιστής της φλόγας τρέχει προς τον λέβητα, που είναι συνήθως τοποθετημένος στην κορυφή σειράς σκαλιών, και έπειτα χρησιμοποιεί τη δάδα για να ανάψει τη φωτιά μέσα στο στάδιο.

Είναι μεγάλη τιμή το να κληθεί κάποιος να ανάψει την Ολυμπιακή φλόγα. Αφότου αναφθεί, η φλόγα συνεχίζει να καίει καθ’όλη τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων και σβήνεται κατά την τελετή λήξης τους.

Ο Ολυμπιακός όρκος

Ο Ολυμπιακός όρκος απαγγέλεται από έναν αθλητή και έναν κριτή κατά την ναρκτήρια τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο αθλητής, μέλος ομάδας της διοργανώτριας χώρας, κρατά μια γωνία της Ολυμπιακής σημαίας ενώ απαγγέλει τον όρκο:

Ο κριτής, ου κατάγεται επίσης από τη διοργανώτρια χώρα, κάνει το ίδιο, αλλά απαγγέλοντας έναν διαφοροποιημένο όρκο:

Ο Ολυμπιακός όρκος, γραμμένος από τον Βαρώνο Pierre de Coubertin, τον εμπνευστή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, απαγγέλθηκε για πρώτη φορά από έναν αθλητή στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες το 1920 σην Αμβέρσα. Ο πρώτος όρκος κριτή απαγγέλθηκε στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972. Το κείμενο του όρκου έχει υποστεί μικρές αλλαγές από τότε. Ο όρκος που απαγγέλθηκς από τον Victor Boin το 1920 ήταν:

Αργότερα ο όρος “όρκος” αντικαταστάθηκε με τον όρο “υπόσχεση” και ο όρος “χώρα” με τον όρο ”ομάδα”. Η φράση σχετικά με τη χρήση ουσιών προστέθηκε το 2000 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ.

Η Ολυμπιακή Σημαία

Ο Βαρώνος de Coubertin σχεδίασε την Ολυμπιακή σημαία το 1913-14. Απεικονίζει πέντε αλληλεμπλεκόμενους δακτυλίους (μπλέ, κίτρινος, μαύρος, πράσινος και κόκκινος) σε λευκό φόντο. Τα χρώματα των δακτυλίων βασίζονταν στο γεγονός ότι τουλάχιστον ένα από αυτά υπάρχει στη σημαία κάθε συμμετέχουσας χώρας. Οι πέντε αλληλεμπλεκόμενοι κύκλοι αντιπροσωπεύουν των πέντε ηπείρων και τη συνάντηση των αθλητών του κόσμου στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Η Ολυμπιακή Σημαία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1920 κατά την 7η Ολυμπιάδα στην Αμβέρσα του Βελγίου. Μεταφέρεται με τη συνοδεία πομπής κατά την εναρκτήρια τελετή κάθε Ολυμπιάδας. Στο τέλος των Αγώνων, η Ολυμπιακή Σημαία αρουσιάζεται στη διοργανώτρια πόλη των επόμενων Ολυμπιακών Αγώνων από την τωρινή πόλη διεξαγωγής των Αγώνων.

Ολυμπιακός Ύμνος

Ο Έλληνας εθνικός ποιητής, Κωστής Παλαμάς, συνέθεσε το ποίημα “Αρχαίο πνεύμα αθάνατο”, το οποίο μελλοποίησε ο Σπύρος Σαμαράς για την πρώτη ολυμπιάδα, όπου τραγουδήθηκε ως ο επίσημος Ολυμπιακός Ύμνος κατά την εναρκτήρια τελετή. Στις μετέπειτα Ολυμπιάδες τραγουδήθηκαν άλλοι ύμνοι. Πάντως, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή ομόφωνα ενέκρινε την υιοθέτηση του έργου των Σαμαρά-Παλαμά ως τον επίσημο Ολυμπιακό Ύμνο, το 1958. Όταν η Ολυμπιακή Σημαία υψώνεται κατά την τελετή έναρξης, αξούγεται ο Ολυμπιακός Ύμνος, όπως άλλωστε και στην τελετή λήξης, κατά την υποστολή της Ολυμπιακής Σημαίας.

Το Ολυμπιακό σύνθημα

A friend of Baron Pierre de Coubertin, Father Henri Martin Didon of the Dominican order, was principal of the Arcueil College, near Paris. An energetic teacher, he used the discipline of sport as a powerful educational tool. =

Ένας φίλος του Βαρώνου Pierre de Coubertin, ο ιερέας Henri Martin Didon της Δομινικανής αρχής, διατελούσε ως διευθυντής του Κολλεγίου Arcueil κοντά στο Παρίσι. Όντας ένας ενεργητικός καθηγητής, χρησιμοποιούσε την πειθαρχία του αθλητισμού ως ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο.

One day, following an inter-schools athletics meeting, he ended his speech with fine oratorical vigor, quoting the three words "Citius, Altius, Fortius" (faster, higher, stronger). Struck by the phrase, Baron de Coubertin made it the Olympic motto, pointing out that "Athletes need 'freedom of excess'. That is why we gave them this motto … a motto for people who dare to try to break records.". =

Κάποια ημέρα, συμμετέχοντας σε ένα μια ενδοσχολική αθλητική διοργάνωση. Τέλειωσε την ομιλία του με τρόπο ρητορικό, προφέροντας τις λατινικές λέξεις "Citius, Altius, Fortius" (γρηγορότερα, ψηλότερα, δυνατότερα). Εντυπωσιασμένος από αυτή τη φράση, ο Βαρώνος de Coubertin την έκανε σύνθημα των Ολυμπιακών Αγώνων, τονίζοντας ότι “οι αθλητές χρειάζονται ‘ελευθερία για την υπέρβαση‘. Αυτός είναι και ο λόγος που τους απευθυνουμε αυτά τα λόγια...λόγια για ανθρώπους που τολμούν να προσπαθήσουν για να σπάσουν τα ρεκόρ”.

Η φράση "Citius, Altius, Fortius" αποτελεί το Ολυμπιακό σύνθημα από τότε.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η διεθνής αρένα που παρακολουθείται από εκατομμύρια ανθρώπους και όπου το πνεύμα, το μυαλό και το σώμα των αθλητών πασχίζουν να διαπρέψουν και να πετύχουν υψηλότερα στάνταρ από τα ήδη υπάρχοντα, καθώς και να ενσαρκώσουν το Ολυμπιακό σύνθημα.

Η Ολυμπιακή ιδεολογία

Ο Pierre de Coubertin συνέλαβε την ιδέα για την παρακάτω φράση από ένα λόγο που εκφώνησε ο Επίσκοπος Ethelbert Talbot κατά τη διάρκεια μίας τελετής απονομής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908. Η Ολυμπιακή ιδεολογία αναφέρει ότι:

Η ιδεολογία και το σύνθημα των Ολυμπιακών Αγώνων έχουν σκοπό να κεντρίσουν τους αθλητές ώστε να αγκαλιάσουν το Ολυμπιακό πνεύμα και να αγωνιστούν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους.

Πηγή: ΔΟΕ