GESCHIEDENIS VAN ATHENE

Naoorlogse periode
De laatste vier decennia

In de jaren 1970 bevond de Griekse maatschappij zich in de maalstroom van de dictatuur van de kolonels die het beklemmende regime dat ze oplegden probeerden te maskeren door een sterk economisch beleid (met grote groeicijfers). Kenmerkend voor die tijd was het vrijgevig financieren van verschillende economische activiteiten, gewoonlijk om buitenlandse investeerders aan te trekken. Tegelijk vormde de toepassing van een corrupt dominerend patroon van economische relaties (zonder de nadruk te leggen op concurrentie of productiviteit) een explosieve inflatiedruk gedurende eerste jaren van 1970.

De internationale oliecrisis van 1973 leidde tot een algemene toename van goederen en een twee-cijferige inflatie die de Griekse economie gedurende tientallen jaren negatief zou beïnvloeden. Een hoge recessie raakte de activiteitensectoren als bouw en constructie terwijl de wisselwerking tussen emigranten en buitenlandse reizen samen met openbare investering tijdelijk sterk terugliepen.

Enorme uitgaven voor zwaar militair materiaal hadden tot gevolg dat hervormingen in de staatsinfrastructuur moesten doorgevoerd worden bijvoorbeeld in het onderwijs, gezondheid enz. waardoor deze een kleinere prioriteit kregen. De arbeidsvoorwaarden ontwikkelden zich niet normaal gedurende de tweede helft van het decennium met een stijgende werkloosheid, toenemende stakingen enz.

Als gevolg van een referendum in 1975 om de afzetting van Koning Constantijn II te bevestigen, werd een democratische republikeinse grondwet actief. Andreas Papandreou, een ander voormalig’ politicus in ballingschap keerde ook terug en richtte de socialistische (PASOK) partij op. Op 19 juni 1975 werd een nieuwe grondwet aangenomen door het parlement. Constantijn Tsatsos werd tot President van de Republiek gekozen.

N17

November 17 werd gevormd, ook gekend als 17N of N17 en genoemd naar de Athene Polytechnic oproer tegen de junta. Omdat het Regime van de Kolonels gesteund werd door de Verenigde Staten als onderdeel van hun anticommunistische inspanningen, viel deze nieuw gevormde terroristengroep dikwijls Amerikaanse doelwitten aan.

De groep viel voor het eerst aan op 25 december 1975. De aanval was gericht tegen Richard Welch, hoofd van de CIA afdeling in Athene. Welch werd voor zijn woning neergeschoten. Na de moord op Nikos Momferatos in 1983 werd een brief gevonden waarin stond dat Griekenland “een marionet regime bleef dat in handen was van de Amerikaanse imperialisten en het economische etablissement.’.

Bovenop haar anti-Amerikaanse agenda, was de groep ook tegen Turkije en NATO. In totaal voerde N17 19 aanvallen uit tegen VS doelwitten en 9 tegen Turken. De meeste van de 103 aanvallen die tussen 1975 en 1989 uitgevoerd werden waren gericht tegen rechtsgerichte Grieken en Griekse ondernemingen.

Een van de meest prominente doelwitten was Pavlos Bokoyannis, lid van de Nieuwe Democratie, die in september 1989 in Athene werd neergeschoten. Andere slachtoffers waren:

• George Tsantes Jr. Kapitein bij de Amerikaanse zeemacht en hoofd van de
  JUSMAGG (Verenigde militaire hulpgroep van de Verenigde Staten voor Griekenland)
  die, samen met zijn chauffeur op 15 november 1983 werd doodgeschoten.
• Nikos Momferatos, uitgever van de conservatieve kranten Aqogeymatini die op 21
  februari 1983 in het centrum van Athene werd doodgeschoten.
• Kapitein William Nordeen U.S.N., een opvolger van Tsantes, die door een autobom
  gedood werd toen hij op 28 juni 1988 op een paar meter van zijn woning langs reed.
• VS Luchtmacht Sergeant Ronald O. Stewart, op 12 maart 1991 door en autobom
  gedood voor zijn woning als anti-Golf Oorlog protest.
• Certin Gorgu, een Turkse persafgevaardigde, die in zijn auto doodgeschoten werd op
  7 oktober 1991
• Omer Haluk Sipahioglu, een ambtenaar van de Turkse Ambassade die in een
  Atheense straat werd doodgeschoten op 4 juli 1994.
• Anglo-Helleens scheepsmagnaat Constantinos Peratikos werd op 28 mei 1997
  doorgeschoten toen hij zijn kantoor verliet.
• Brigadier Stephen Saunders die op 8 juni 2000 op weg naar zijn werk in zijn auto
  werd doodgeschoten.

De bovenstaande lijst is zeker niet volledig.

Bij vele aanvallen gebruikte N17 een .38 kaliber pistool dat gestolen was van een politieman die in 1984 gedood werd of een .45 M1911 handwapen dat hun kenmerk werd. Ook al werd “face to face” moord door de groep het meeste gebruikt als modus operandi, gebruikten ze bij 55 aanvallen ook raketten en bommen. De eerste keer was gedurende een aanval op een Griekse politiebus waarin 1 dode viel en 14 gewonden.

Na hun aanval op de chef van het CIA kantoor, Richard Welch, in 1975 probeerde de groep hun manifest te laten publiceren door de belangrijkste kranten. Geen enkele deed dit. Na opvolgende aanvallen stuurde N17 gewoonlijk een communiqué naar de Eleftherotypia krant. In deze en later communiqués stelde N17 dat ze Griekenland vrij van US basissen wilden, de Turkse militairen uit Cyprus en de banden tussen Griekenland en de NATO en de Europese Unie verbroken wilden.

Aangezien geen lid van de groep geïdentificeerd of gearresteerd kon worden, voerde N17 haar aanvallen ongestraft uit van 1975 tot 2002. Op 29 juni 2002, konden de Griekse autoriteiten Savvas Xiros, die gewond was geraakt als gevolg van een mislukte bomaanslag op de Flying Dolphin ferrymaatschappij in Piraeus, aanhouden. Een onderzoek leidde naar twee schuilplaatsen en naar de arrestatie van zes andere verdachten inclusief twee broers van Savvas. Alexandros Giotopoulos, een 58-jarige professor en economist, werd geïdentificeerd als groepsleider. Hij werd op 17 juli op het eiland Lipsi gearresteerd. Op 5 september gaf Dimitris Koufodinas, het werkingshoofd van de groep, zich over.

In totaal werden 19 terroristen beticht van ongeveer 2.500 misdrijven die verband hielden met de activiteiten van N17. Misdaden van voor 1984 konden niet worden vervolgd omwille van de 20-jaar verjaringlimit. Op 8 december werden 15 van de beschuldigden, waaronder A. Giotopoulos en D. Koufodinas, door het hof schuldig bevonden. Vier leden werden bij gebrek aan bewijs vrijgesproken.

De veroordeelde leden werden op 17 december 2003 gevonnist waarbij A. Giotopoulos 21 maal levenslang kreeg, de zwaarste straf in de geschiedenis van de moderne Griekse rechtspraak. Koufodinas kreeg 13 maal levenslang, Christodoulos Xeros 10 maal, Vassilis Tzortzatos vier en Iraklis Kostaris een. De overige negen kregen mindere straffen opgelegd.

In 1975 verschenen ook 24 leden van de militaire dictatuur voor een speciaal hof om gevonnist te worden.

Vonnis	Naam
Oneervol ontslag en de doodstraf	George Papadopoulos Stylianos Pattakos
Doodstraf	Nikolaos Makarezos
Oneervol ontslag en levenslange opsluiting	Gregory Spandidakis Antonios Lekkas Nikolaos Dertilis Dimitrios Ioannidis Michael Balopoulos George Constantopoulos Theodore Theophiloyannakos
Ontslag en levenslange opsluiting	George Zoitakis
Levenslange opsluiting	Ioannis Ladas Constantine Papadopoulos Michael Rouphogalis Dimitrios Stamatelopoulos Stephanos Karaberis
Oneervol ontslag en 20 jaar opsluiting	Odysseas Angelis
20 jaar opsluiting	Petros Kotselis Nikolaos Gantonas Constantine Carydas Evangelos Tsakas
Onschuldig	Constantine Aslanidis Alexander Hadjipetros
De doodstraf werd later omgezet tot levenslange opsluiting

De verkiezingen van 1977 werden opnieuw door Nieuwe Democratie gewonnen (42%). Met 12% minder in drie jaar was hun verlies echter belangrijk. Bij deze verkiezingen, zakte het midden, de laatste strohalm van het pro-dictatuur tweepartijensysteem (ERE-EK) in elkaar en de radicale partij van Andreas Papandreou, PASOK, werd de belangrijkste oppositiepartij die 25% van de stemmen behaalde. De KKE van Charilaos Florakis werd de sterkste (10%) linkse partij terwijl het bondgenootschap van kleinere linkse partijen verzwakte. In mei 1980 werd Karamanlis tot President gekozen. Een paar dagen later volgde Georgios Rallis hem als Eerste Minister op.

De stabiliteit en de economische welvaart van Griekenland was, sinds het herstel van de democratie, toegenomen. Griekenland trad in 1981 als tiende lid tot de Europese Unie toe. De Euro verving in 2001 de Griekse dinar. Nieuwe infrastructuur, EU financieringen en groeiende inkomsten uit het toerisme, de scheepvaart, diensten, lichte industrie en de telecommunicatie-industrie brachten Griekenland een nooit geziene levensstandaard.

Bij de parlementaire verkiezingen van 18 oktober 1981, verkoos Griekenland haar eerste socialistische regering toen de Pan-Helleense Socialistische Beweging (PASOK) van Andreas Papandreou 172 van de 300 zetels won. Nadat Eerste Minister Papandreou weigerde President Karamanlis voor een tweede termijn te steunen, werd op 29 maart 1985 Christos Sartzetakis, rechter bij het Hooggerechtshof, door het Parlement gekozen tot President.

Griekenland moest in 1989 twee keer voor parlementaire verkiezingen naar de stembus. Beide resultaten brachten zwakke coalitieregeringen met beperkte mandaten. De partijvoorzitters trokken hun steun in februari 1990 in met nieuwe verkiezingen op 8 april als gevolg. Nieuwe Democratie, onder leiding van Constantine Mitsotakis, won 150 zetels bij die verkiezingen en won ook de twee daaropvolgende. Nadat Mitsotakis Antonis Samaras als eerste Minister van Buitenlandse zaken in 1992 ontsloeg, vormde deze laatste een eigen partij, Politieke Lente. Een scheiding tussen Mitsotakis en Samaras leidde tot de val van de Nieuwe Democratie regering en nieuwe verkiezingen in september 1993 brachten opnieuw Papandreou aan de macht.

Papandreou nam, omwille van gezondheidsproblemen, ontslag op 17 januari 1996. Hij werd als Eerste Minister vervangen door de voormalige Minister van Industrie, Costas Simitis. Deze won de verkiezingen in 1996 en in 2000. Vier jaar later stapte Simitis uit de politiek en volgde George Andreas Papandreou hem als PASOK leider op. In de verkiezingen van maart 2004 werd PASOK echter verslagen door Nieuwe Democratie, geleid door Costas Caramanlis, de neef van de voormalige President.

Op 12 december 2004 droegen Eerste Minister Costas Karamanlis, leider van de Nieuwe Democratie regeringspartij en George Papandreou, voorzitter van de PASOK oppositie partij, Karolos Papoulias voor de functie van President die door het Parlement gekozen wordt. Op 8 februari 2005 werd hij voor een termijn van 5 jaar gekozen door een overweldigende parlementaire meerderheid van 279 stemmen. Hij legde als President de eed af op 12 maart 2005.

Er zijn nog steeds spanningen tussen Griekenland en Turkije over Cyprus alsook over de grensafbakening in de Egeïsche Zee maar de onderlinge relaties ontdooiden sterk na opeenvolgende aardbevingen, eerst in Turkije en dan in Griekenland, met een uitbarsting van sympathie en edelmoedige steun door gewone Grieken en Turken.