“Θα έρθει μια μέρα όπου όλα τα έθνη αυτής της ηπείρου, χωρίς να χάνουν τα ιδιαίτερα στοιχεία τους ή τη διαφορετικότητά τους, θα συγκεραστούν σε μία ανώτερη ένωση και θα σχηματήσουν την Ευρωπαϊκή αδελφότητα. Θα έρθει μία μέρα που δε θα υπάρχουν άλλα πεδία μαχών από αυτά του μυαλού, ανοικτές αγορές ιδεών. Θα έρθει μία μέρα που οι σφαίρες και οι βόμβες θα αντικατασταθούν από ψήφους.”

Ήταν ο Βίκτων Ουγκώ που ψέλλισε τις παραπάνω προφητικές λέξεις το 1849. Χρειάστηκε πάνω από ένας αιώνας για να αρχίσουν να πραγματοποιούνται αυτές οι ουτοπικές προβλέψεις. Κατά τον αιώνα αυτό, δύπ παγκόσμιοι πόλεμοι και αμέτρητες άλλες μάχες στο Ευρωπαϊκό έδαφος προκάλεσαν εκατομμύρια θανάτους. Υπήρχαν στιγμές που κάθε ελπίδα φαινόταν να χάνεται. Σήμερα, η αυγή του 21ου αιώνα προσφέρει θετικότερες προοπτικές και ανανεωμένη ελπίδα αλλά φέρνει απίσης στην Ευρώπη νέες δυσκολίες και προκλήσεις.

Η διεύρυνση της Ένωσης σε 25 κράτη-μέλη έχει προχωρήσει, ερχόμενη σε συμφωνία με το χρονοδιάγραμμα που τέθηκε από τους οργανισμούς της ΕΕ. Όπως το έθεσε ένας πολιτικός νεοεισηχθήσας χώρας στην ΕΕ: “Η Ευρώπη κατάφερε τελικά να συμβιβάσει την ιστορία της με τη γεωγραφία της.” Η περίοδος μεταξύ 2007 και 2015 θα πρέπει να δεί μεγαλύτερες διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο μεταξύ, οι ηγέτες της, ακούγονταε προσεκτικά τη δημόσια γνώμη, θα πρέπει να αποφασίσουν που, εν τέλει, θα πρέιε να φτάσουν τα γεωγραφικά, πολιτικά και πολιτιστικά όρια της Ένωσης.

Η θεμελιώδης συμφωνία της ΕΕ είναι μία συνθήκη μεταξύ ηγεμονικών εθνών που έχουν αποφασίσει να μοιραστούν ένα κοινό πεπρωμένο και να συγκεντρώσουν ένα αυξημένο μερίδιο της ηγεμονίας τους. Αφορά στα θέματα για τα οποία οι Ευρωπαίοι νοιάζονται περισσότερο: ειρήνη, ασφάλεια, συμμετοχική δημοκρατία, δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Το σημείο αυτό ενδυναμώνεται και επιβεβαιώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μισό δισεκατομμύριο ανθρώπων έχουν επιλέξει να ζήσουν κάτω από τους νομικούς κανόνες και σε συμφωνία με παλαιές αρχές που επικεντρώνονται στην ανθρώπινη φύση και στη ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η τωρινή τεχνολογική επανάσταση διαμορφώνει ριζικά τη ζωή στον βιομηχανοποιημένο κόσμο. Κάνοντάς το αυτό, δημιουργεί νέες προκλήσεις που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα. Τα έθνη που πράττουν ξεχωριστά δε μπορούν να αντιμετωπίσουν θέματα όπως η συντηρήσιμη ανάπτυξη, τη γενική τάση του πληθυσμού ή την ανάγκη για κοινωνική αλληλεγγύη. Οι εθνικές πολιτικές από μόνες τους δε μπορούν να διασφαλίσουν την οικονομική ανάπτυξη, ούτε μπορούν οι κυβερνήσεις ξεχωριστά μπορούν να παράσχουν την ηθική απάντηση στην ανάπτυξη του κόσμου πάνω σε θέματα ανθρωπιστικών και βιολογικών επιστημών. Η ρύπανση των ωκεανών από κατεστραμμένα δεξαμενόπλοια ή ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ατυχήματος τύπου Τσέρνομπιλ καλούν για συγκεντρωτικά αποτρεπτικά μέτρα που προστατεύουν το “κοινό Ευρωπαϊκό καλό” και το διατηρούν για τις μελλοντικές γενιές.

Η διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μέρος ενός γρήγορα και ριζικά εξελισσόμενου κόσμου που ψάχνει νέα σταθερότητα. Η Ευρώπη επηρεάζεται από τις ανακατατάξεις άλλων ηπείρων, είτε αυτές έχουν να κάνουν με την ανάκαμψη του θρησκευτικού ζήλου στον Ισλαμικό κόσμο, την πείνα και τις αρρώστιες στην Αφρική, τις τάσεις στη Βόρεια Αμερική, την οικονομική κρίση στη Λατινική Αμερική, την πληθυσμιακή έκρηξη στην Ασία ή την παγκόσμια επανεντόπιση των βιομηχανιών και των εργασιών. Η Ευρώπη θα πρέπει, όχι μόνο να συγκεντρωθεί στη δική της ανάπτυξη, αλλά επίσης να υπεισέλθει στην παγκοσμιοποίηση. Ενώ μπορεί να υπερηφανεύεται για τις επιτυχίες της στην εμπορική πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ακόμα μακρύ δρόμο να διανύσει πριν φθάσει στο σημείο να μιλά με μία φωνή ή να είναι πιστευτός ηθοποιός στην παγκόσμια πολιτική σκηνή.

Οι οργανισμοί της ΕΕ έχουν αποδείξει την αξία τους αλλά θα πρέπει να προσαρμοστούν για να αντεπεξέλθουν με τον αυξανόμενο αριθμό των εργασιών που πρέπει να έρθουν σε πέρας από την Ένωση. Όσο περισσότερα κράτη μέλη έχει η ΕΕ, τόσο μεγαλύτερες γίνονται οι φυγόκεντρες δυνάμεις που απειλούν να τη διασπάσουν. Βραχυπρόθεσμες αντιλήψεις εθνικού ενδιαφέροντος μπορούν επίσης να αποπροσανατολίσουν τις μακροπρόθεσμες προτεραιότητες της Ένωσης ως σύνολο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι όσοι παίρνουν μέρος σε αυτή την πρωτόγνωρη περιπέτειαθα πρέπει να υποστηρίξουν τις ευθύνες τους και να δράσουν με τρόπο τέτοιο που θα επιτρέπει στη δομή της ΕΕ να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στο παρόν σύστημα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ο πλουραλισμός της Ευρώπης γίνεται σεβαστός. Έπειτα απ’όλα, το πολυτιμότερο προσόν της Ευρώπης είναι η πλούσια ποικιλομορφία της, οι πολλές διαφορές ανάμεσα στα έθνη της.

Οι αναμορφώσεις θα πρέπει επίσης να επικεντρωθούν στη διαδικασία της λήψης αποφάσεων. Η επιμονή σε συμφωνία παμψηφεί θα οδηγούσε απλά σε παράλυση. Το μόνο είδος συστήματος που θα μπορούσε να λειτουργήσει είναι ένα πολιτικό και νομικά σύστημα βασισμένο στην ψήφο της πλειοψηφίας, που θα εμπεριέχει ελέγχους και θα κρατά τις ισορροπίες.

Το προσχέδιο του Συντάγματος που διαμορφώθηκε από το συνέδριο, είναι σχεδιασμένο ώστε να απλοποιήσει τα διεθνή σύμφωνα και να κάνει το σύστημα λήψης αποφάσεων της ΕΕ πιο διαφανές. Οι πολίτες της ΕΕ πρέπει να ξέρουν ποιός κάνει τί στην Ευρώπη και να νιώθουν ότι αυτό είναι σχετικό με την καθημερινή τους ζωή. Μόνο τότε θα υποστηρίξουν οι άνθρωποι την ιδέα της Ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης και θα αποκτήσουν ένα κίνητρο για να ψηφίσουν στις Ευρωπαϊκές εκλογές. Το προσχέδιο του Συντάγματος διευκρινίζει ποιές δυνάμεις και ευθύνες ανήκουν στην ΕΕ, στα κράτη-μέλη της και στις τοπικές αρχές. Ξεκαθαρίζει ότι η Ευρωπαϊκή ενσωμάτωση είναι βασισμένη σε δύο είδη νομιμότητας: την ευθέως εκφρασμένη θέληση των πολιτών και τη νομιμότητα των εθνικών κυβερνήσεων. Το εθνικό κράτος αποτελεί ακόμα το νομιμο πλαίσιο γύρω από το οποίο λειτουργούν οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Το Σύνταγμα είναι ένα ακόμα σημαντικότερο βήμα μπροστά στην προσπάθεια τα έθνη της Ευρώπης και οι πολίτες της να δράσουν μαζί. Μόνο το μέλλον θα δείξει εαν ή όχι αυτό είναι το τελικό βήμα στο μεγάλο σχέδιο που οραματίστηκαν οι εμπνευστές της ΕΕ.

Με την άδεια της © Ευρωπαϊκής Κοινότητας, 2005