Ιεροί ναοί στην Αθήνα

Άγιοι Ανάργυροι Κολοκυνθοί

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων (Άγιοι Θεράποντες) Κολοκυνθων βρίσκεται στην οδό Ερεχθέως στα Αναφιώτικα. Είναι γνωστός ως μετόχι του Μοναστηρίου και ανήκει στο Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ. Ο ναός ακολουθεί τον ρυθμό που διαμορφώθηκε αποκλειστικά στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής. Αποτελεί τμήμα του μικρού διαδρόμου όπου βρίσκονται τα συμφωνητικά του Εξαρχάτου στην Αθήνα, μαζί με αριθμό εναπομείναντων κελιών κτηρίου του πρώην μοναστηρίου.

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων χτίστηκε γύρω στο 1600. Χτίστηκε επάνω στον τάφο της οικογενείας Παλαιολόγου, αλλά θεμελιώθηκε από την οικογένεια Κολοκυνθούς. Ο ιερέας, Δημήτριος Κολοκυνθης, μετέβαλλε τον ναό σε μοναστήρι το 1651 και δώρισε όλη του την περιουσία σε αυτό. Ήταν γυναικείο μοναστήρι εως το 1700, έπειτα λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι εως τα μέσα του 18ου αιώνα, οπότε και τέθηκε υπό τη δικαιοδοσία του Πατρειαρχείου της Ιερουσαλήμ.

Το 1858 ανακαινίστηκε και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες ενώ το 1972-73 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων εκτέλεσε εγασίες συντήρησης στο εσωτερικό του. Ένας αριθμός σημαντικών ιστορικών εγγράφων, γνωστών ως “αναργύρια χωρία”, βρέθηκε εδώ.

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων είναι μονόκλιτος με κυλινδρικό τρούλλο ο οποίος, μαζί με τους μικρότερους τρούλλους, καταλήγει σε σίφωνες. Η σκεπαστή είσοδος και ο θρόνος προστέθηκαν κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης. Ο τύπος της οροφής που συναντούμε εδώ έχει σαφείς επιρροές από τα Ισλαμικά δημόσια κτήρια της εποχής. Οι γωνίες είναι κατ’εξοχήν από μεγάλα μαρμάρινα και πέτρινα κομμάτια τα οποία ήταν τμήματα παλαιότερων κτηρίων. Ο τύπος της τοιχοποιοίας με τις μικρές μονόχρωμες πέτρες είναι χαρακτηριστικός της περιόδου.

Υπάρχουν πέτρινες αψίδες πάνω από τα παράθυρα, ενώ στο άνω τμήμα των τοίχων συναντούμε κοίλο ακρογείσιο (μαρκίζα). Διακρίνονται επίσης ίχνη της διακόσμησης των οπτόπλινθων περιμετρικά της αρχικής εισόδου του ναού, πλευρικά της τωρινής εισόδου. Η εσωτερική διακόσμηση του ναού είναι πιο πρόσφατη. Οι τοιχογραφίες χαρακτηρίζονται από δυτικές επιρροές και περιβάλλονται από κλασική γύψινη διακόσμηση. Το ξύλινο τέμπλο είναι νεοκλασικό με αρχιτεκτονικά στοιχεία της Οθωμανικής τέχνης, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του μαρμάρινου κωδωνοστάσιου. Σύμφωνα με τις επιγραφές κάτω από το ακρογείσιο της εισόδου, ο ναός πήρε τη σημερινή του μορφή κατά την ανακαίνιση του 1858, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Πατριαρχείου της Ιερουσαλήμ.

Ο ναός των Αγίων Αναργύρων είναι από τους γνωστότερους στην Αθήνα, ιδίως λόγω της στενής του σχέσης με τους θρησκευτικούς εορτασμούς του Πάσχα, αφού σε αυτό τον ναό φθάνει πρώτα το Άγιο Φώς από την Ιερουσαλήμ κάθε βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Μία ημέρα πριν, τη Μεγάλη Παρασκευή, ο επιτάφειος βγαίνει από τον ναό για να περιφερθεί στους δρόμους της περιοχής.

Οδός Ερεχθέως - Αναφιώτικα
Μοναστηράκι - Ακρόπολη
Δείτε το Ελληνικό γλωσσάρι για επεξήγηση τυπικών λέξεων.