Kerken in Athene


Panagia Gorgoupekous - Agios Eleftherios
(Maagd Maria - Sint Eleftherios)

De kerk van de Maagd Maria Gorgoepekous staat naast de Kathedraal van Athene op het Mitropoleos Plein. Ze is ook gekend als Mikro Mitropoleos, de kleine Kathedraal. Het is een van de weinige kerken die haar oorspronkelijke vorm en haar unieke gebeeldhouwde versieringen buiten behouden heeft.

Panagia Gorgoepekous is een Byzantijnse kerk van het einde van de 12de eeuw, de tijd toen Michael Choniats Bisschop van Athene was (1180-1204). Volgens de legende stichtte Keizerin Eirene van Athene de kerk in 787. Tijdens de Osmaanse periode maakte de kerk deel uit van het Bisschoppelijke verblijf en werd ze katholikon (hoofdkerk) genoemd.

Eirene van Athene (752-803) Eirene was Keizerin van het Byzantijnse Rijk, geboren in Athene, echtgenote van Leo IV en moeder van Constatijn VI. Na de dood van Leo kwam ze aan de macht als regentes van haar jonge zoon. Later stootte ze hem van de troon en werd de eerste Keizerin (797-802). Ze verloor haar troon aan Nikephoros I in 802 en werd verbannen naar het eiland Lesvos. Eirene herstelde het aanbidden van iconen wat in het Byzantijnse Rijk verbannen was door zogenaamde “eikonomachi’, mensen die iconen vernietigen. Haar echtgenoot, Keizer Leo III beval de vernietiging van alle iconen van Jezus, de Maagd Maria en de Heiligen in zijn Rijk. Eirene was actief in liefdadigheidswerk en haar internationaal beleid was zeer succesvol. Haar financieel beleid echter bleek, op lange termijn, schadelijk te zijn voor de bevolking.

Na de oprichting van de Griekse staat werd de kerk in 1841 gebruikt als de Nationale Bibliotheek die de eerste verzamelingen boeken die aan het weeshuis van Aegina geschonken waren, onderdak gaf. De kerk onderging herstellingen in 1863 en werd later opnieuw gewijd aan Sint Eleftherios.

De kerk is gebouwd als een dwars-in-het-vierkant met een narthex in drie delen waarvan het middelste gewelf groter is dan de beide andere. De koepel is het meest kenmerkende en best bewaarde voorbeeld van het Atheense type en is dus uitzonderlijk belangrijk.

De kerk is hoofdzakelijk uit marmer gebouwd. Afgezien voor de koepel, werden bakstenen en gebeeldhouwde stenen nauwelijks gebruikt. Het lagere deel bestaat uit niet versierde marmeren blokken terwijl het hogere deel 90 oude Griekse, Romeinse, vroegchristelijke en Byzantijnse muurreliëfs heeft. Een aantal van deze werden gebruikt op een manier gelijk aan hun oorspronkelijke functie terwijl tegels met gegraveerde scènes een fries vormden rond alle zijden van de kerk.

De variëteit aan verzonken muurreliëfs is interessant. Er zijn platen van de 9de en 10de eeuw die ontwerpen van oosterse oorsprong tonen (dieren, planten, voorstelling van de levensboom enz.) of die afkomstig zijn van volkse gewoonten. Er zijn ook gebeeldhouwde trofeeën van de Panatheense Spelen die atletiekspelen of Romeinse overwinningen weergeven alsook andere van Byzantijnse oorsprong met oosterse sfinxen, geometrische figuren, dieren en planten.

Een kroonlijst uit de 4de eeuw VC bleef ook behouden met afbeeldingen van vieringen van de Attic kalender inclusief een scène die Herakles en Hebe weergeeft. Het is interessant dat de ambachtslieden deze oude beeldhouwwerken probeerden te verchristelijken door, tussen verschillende scènes in, het symbool van het kruis weer te geven.

Metropolis plein
Monastiraki – Syntagma
 Raadpleeg de Griekse woordenlijst voor verklaring van typische woorden.