Nationaal Archeologisch Museum

Het Nationaal Archeologisch Museum, het grootste en meest representatieve in Griekenland, is gelegen in het centrum van de stad tussen de Tossitsa Straat, Ipirou Straat, Bouboulina Straat en de Patission (28 oktober) straat waar de ingang van het museum is.

Het werd in drie stadia gebouwd in de tweede helft van de 19de eeuw en, ondanks tal van aanpassingen en toevoegingen die gedaan werden om te voldoen aan nieuwe eisen, behield het gebouw grotendeels zijn neoklassieke stijl. De nood aan een archeologisch museum werd al gevoeld vanaf de oprichting van de moderne Griekse staat.

Een eerste dergelijk museum werd opgericht door Ioannis Kapodistrias in Aegina in 1829. Vanaf het ogenblik dat Athene de hoofdstad werd, werden de archeologische verzamelingen op verschillende plaatsen (het Hephaisteion, de Universiteit en de Technische Universiteit) ondergebracht. In 1858 werd een internationale architectuur wedstrijd uitgeschreven om de plaats en het ontwerp van het museum te kiezen, echter zonder resultaat.

Zeven jaar later schonk Eleni Tositsa een groot stuk land, gelegen nabij de Technische Universiteit, voor de constructie van het gebouw. Sinds 1858 was er al een groot bedrag beschikbaar voor de bouw ervan. Het werd geschonken door Dimitrios Vernardakis uit Sint-Petersburg. De bouw begon in 1866 en was klaar in 1880.

De oorspronkelijke plannen werden ontworpen door de Duitse architect Ludwig Lane en deze werden, mits enkele aanpassingen, door Panagiotis Chalkos, de verantwoordelijke architect, Pangis Chalkos, uitgevoerd. De westelijke vleugel van het zogenaamde “Centrale Museum”, werd in 1874 afgewerkt. Op voorstel van Charlaos Trikoupis werd het museum in 1881 herdoopt tot “Nationaal Archeologisch Museum”. De zuidelijke vleugel was vier jaar later klaar en de oostelijke in 1889.

De beroemde architect, Ernst Ziller, nam in 1888 de laatste stadia van het project over. Hij ontwierp de gevel van het gebouw opnieuw en deed verschillende aanpassingen aan het oorspronkelijke ontwerp ervan. In 1891 schonk de Archeologische Vereniging de archeologische vondsten die van verschillende opgravingen in Griekenland werden samengebracht, aan het museum. Het museum moest, omwille van het grote aantal archeologische vondsten in de 20ste eeuw, uitgebreid worden. De huisjes aan de oostzijde en de nis van het oorspronkelijke gebouw werden afgebroken en de bouw van oostelijke vleugel met twee verdiepingen, ontworpen door G. Nomikos, was in 1939 klaar. De kantoren werden erin onder gebracht.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden alle antiquiteiten in kratten geplaatst en begraven. Onder toezicht van directeur Christos Karouzos werden ze tussen 1945 en 1964 geleidelijk aan weer tentoongesteld. Op hetzelfde ogenblik werden opslagplaatsen gebouwd bij de noordelijke vleugel van het oude gebouw. Het museum leed ernstige schade tijdens de aardbeving in 1999. Met het oog op de Olympische Spelen van 2004, werd het museum gesloten voor renovatie. Vanaf juni 2004 was een deel van de permanente verzameling voor het publiek toegankelijk. Een jaar later waren alle tentoonstellingen open op beide verdiepingen van het prachtig gerestaureerde gebouw.

Prehistorische collectie

De prehistorische verzameling wordt tentoongesteld in zalen 3 tot 6 op het parterre. In zaal 5 staan de Neolithische voorwerpen (6800-3300 VC) alsook voorwerpen uit de vroege en midden Bronstijd (2000-1700 VC). Er zijn aardewerk vondsten te zien van de belangrijke Neolithische sites van Dimini en Sesklo in Thessaly alsook vroeg en midden Helleens aardewerk uit verschillende plaatsen in Boeotia, Attica en Phthiotis. Een aantal voorwerpen van Schliemann’s opgravingen in Troje worden ook tentoongesteld.

In zaal 6 werd de Cycladische verzameling met de beroemde marmeren figuurtjes van begraafplaatsen uit de 3de eeuw VC ondergebracht samen met tal van brozen werktuigen en kruiken. Representatieve voorwerpen van de Myceense beschaving zijn te zien in zaal 4 en de kleinere zaal 3. Hieronder bevinden zich de mooie 16de eeuwse vondsten die Schliemann ontdekte in de Myceense grafcirkel A alsook vondsten van de oudere cirkel B.

Opmerkelijk zijn:

• de gouden lijkenmaskers die de gezichten van overleden
  leider bedekten
• grafstenen met reliëf
• gouden kruiken
• zilver
• electrum (een legering van goud en zilver)
• kristal en alabast
• gouden en amber juwelen
• kleine bronzen messen versierd met goud en zilver inleg
  met oorlogs- en jachtscènes

Er zijn ook vondsten uit de overkoepelde graven in Mycene en uit andere plaatsen in Peloponnesos (Tiryns en Dendra in Argolis, Pylos in Messinia en Vafeio in Lakonia) inclusief stenen, bronzen en aardewerk potten, figuren, ivoren voorwerpen, gouden zegels en ringen met edelstenen en halfedelstenen, glas en faience.

Voorwerpen die veel aandacht van bezoekers krijgen zijn de twee gouden bekers van Vafeio. De afbeeldingen in reliëf tonen scènes uit een stierenjacht. Er staan ook vondsten van de citadel van Mycene zoals een groep in ivoor die twee godinnen met een kind voorstellen, een geschilderd hoofd van een godin in kalksteen en de beroemde krijgervaas uit de 12de eeuw.

Beeldhouwwerkcollectie

De meeste van de zalen op het parterre zijn gewijd aan het tentoon stellen van beeldhouwwerk van de 7de eeuw VC tot het Romeinse tijdperk. In de zalen werden de voorwerpen chronologisch gerangschikt. In zaal 7 kunnen bezoekers beeldhouwwerk van de dadalische stijl uit de 7de eeuw zien met inbegrip van de metopen van Athena’s tempel in Mycene en de kore (beeld van een meisje of vrouw) dat door Nikandre van Naxos gewijd werd aan de godin Artemis in Delos. Dit is het oudst bekende levensechte beeld in de oude Griekse beeldhouwkunst.

De zaal wordt gedomineerd door de reusachtige Geometrische amfoor, toegekend aan de Dipylon schilder, een van de vroegste (750 VC) Griekse kunstwerken die een menselijke figuur toont, afgebeeld in het opbaren van een overledene en de rouw ter ere van hem. In zalen 8 tot 13 staan de Archaïsche beeldhouwwerken uit het einde van de 7de eeuw tot het begin van de 4de eeuw. Belangrijk zijn de kouroi (beelden van jongens) uit Sounio, Anavyssos en Volomandra in Attica, Melos en het heiligdom van Ptoon in Boeotia, met inbegrip van het grafbeeld van Aristodikos uit 500 VC dat de bevrijding van de menselijke gedaante van de Archaïsche bewegingloosheid aangeeft en dat de Klassieke kunst vooraf gaat. Even belangrijk is het beeld van Phrasikleia (kore) dat ontdekt werd in Merenta in Attaica.

In zalen 14 en 15 staan werken die tot de Ernstige Stijl (480-450 VC) behoren, inclusief het votief grafbeeld van een atleet uit Sounio die een krans op zijn hoofd plaatst en een reliëf uit Eleusis dat Dementer, Persephone en Triptilotemos afbeeldt. Zaal 15 wordt beheerst door het beroemde bronzen beeld van Zeus, of Poseidon, uit Artemision in Euboea, daterend van 460 VC, toegekend aan de beeldhouwer Klamamis.

In zaal 16 worden grafstenen van begraafplaatsen in Attica tentoongesteld, ook dat van een jonge man uit Salamis (430 VC). Zaal 17 heeft delen van metopen, beeldhouwwerken van de versiering van de Tempel van Hera in Argos met afbeeldingen van Grieken die tegen de Amazones vechten evenals een marmeren hoofd van het beeld van een godin.

Zaal 18 stelt grafstenen tentoon inclusief deze van Hegeso (einde van de 5de eeuw VC) van het kerkhof van Kerameikos. De overleden vrouw wordt afgebeeld zittend tegenover een slaaf die een juwelenkistje (pyxis) vast houdt. Zaal 19 en 20 tonen werken van het Romeinse tijdperk, kopies van beroemde bronzen beeldhouwwerken uit het Klassieke tijdperk. Het belang van het beeld van Varvakeios Athena (3de eeuw VC) ligt meer in het feit dat het een kopie is van het gouden en ivoren beeld van Athena van het Parthenon gemaakt door Pheidias, dan in zijn artistieke waarde.

Twee zeer bekende stukken worden in zaal 21 getoond op weg van het parterre naar de eerste verdieping. Het beeld van Diadoumenos, een marmeren Romeinse kopie van een werk door de beeldhouwer Polykleitos van Argos (mid-vijfde eeuw VC), en het koperen beeld ven een jockey van Artemision daterend van het midden van de 2de eeuw VC. Zaal 22 heeft architecturale beeldhouwwerken van de Tempel van Asklepios in Epidaurus die dateren van de 4de eeuw VC terwijl in zaal 23 en 23 grafstenen uit de 4de eeuw VC tentoongesteld worden met inbegrip van de mooie grafsteen van Ilissos (ca. 340 BC), gemaakt door het atelier van de beroemde beeldhouwer Skopas.

In zalen 25 tot 27 staan votief reliëfs uit verschillende delen van Griekenland evenals documentaire en opgedragen reliëfs uit Attica. In Zaal 28 zie je werken uit het late Klassieke tijdperk (4de eeuw VC) als het bronzen beeld van de jongeman van Marathon, mogelijke gemaakt door B. Praxiteles, en het bronzen beeld van een tiener van Antikythira, gemaakt door Euphromar, beide daterend van ca. 340-330 VC evenals de grafsteen van Aristonautes.

Zalen 29 tot 33 tonen bronzen en marmeren beelden van de Helleense en het Romeinse tijdperk inclusief het beroemde beeld van Poseidon van Melos, de reusachtige beelden van Dampphon van de Tempel van Despoina in Lykosoura (Arkadia), de gewonde Galatiaan en de groep van Aphrodite en Pan uit Delos. Het bronzen beeld van Octavianus en het borstbeeld van Antonius, beschermeling van Keizer Hadrianus.

Bronscollectie

De tentoongestelde antiquiteiten in zaal 36 behoorden toe aan Konstantinos Kraponas, een politicus en amateur archeoloog uit Ipiros. De voorwerpen zijn afkomstig van opgravingen die hij zelf uitvoerde in Dodone en Corfu maar ook van aankopen. De collectie omvat uitstekende brozen voorwerpen, voornamelijk beelden als:

• de jongeman op een paard uit Dodone (550-540 VC)
• een vrouw met een peplos uit Pindos (460 VC)
• een dansende sater gemaakt door een Corinthisch atelier (tweede helft
  van de 6de eeuw VC)

Er zijn ook stukken metaal met opschriften, gereedschap, spiegels, instrumenten, wapens en fragmenten van grote bronzen kruiken uit Dodone, terracotta beeldjes en kleine tabletten van het heiligdom van Artemis in Corfu alsook hoofden van Romeinse beelden en grafstenen uit Attica.

In zaal 37 worden bronzen voorwerpen tentoongesteld uit verschillende Griekse regio’s (beeldjes, kruiken, instrumenten, wapens) uit het Geometrische en het Vroeg Archaïsche tijdperk evenals juwelen gemaakt van edele metalen en gevonden in heiligdommen. Zalen 37a, 38 en 39 tonen hoofdzakelijk beeldjes van atleten en dieren maar ook delen van kruiken uit de heiligdommen van Akropolis en Olympia.

Egyptische collectie

De Egyptische collectie werd ondergebracht in zalen 40 en 41. Ze bestaat voor het merendeel uit schenkingen van twee Grieken die in Egypte woonden; Ioannis Dimitriou van Alexandria en Alexandro Rostovisz van Cairo.

Deze verzameling werd pas onlangs tentoongesteld naast meesterwerken uit de Griekse kunst. Het is een van de rijkste collecties in de wereld die kunstwerken bevat van het Neolithische tot het einde van het Romeinse tijdperk. Ze bevat ook een groot aantal sarcofagen en mummies.

Stathatos collectie

De Stathatos collectie is te zien in zaal 42. Ze bevat 970 voorwerpen uit het Midden Brons- tot het postbyzantijnse tijdperk. Het zijn voornamelijk juwelen, metalen voorwerpen en aardewerk alsook stenen en ceramische vazen.

Vooral de gouden juwelen uit het Helleense tijdperk afkomstig uit Demetrias in Thessaly en uit Karpenissi hebben een grote artistieke waarde.

Thera collectie

De verzameling uit Thera (Santorini) wordt in zaal 48 op de eerste verdieping tentoongesteld. De indrukwekkende fresco’s uit Akrotiri met hun levendige kleuren en verbazende compositie worden terecht beschouwd als deel van de mooiste voorwerpen in het museum. Ze bleven zo goed bewaard dankzij de vulkaanexplosie die de huizen van deze prehistorische stad met as bedekte.

De schilderingen tonen scènes uit een expeditie op zee met de vroegste gekende afbeelding van een stad in de Griekse kunst, afbeeldingen van vissers, apen, boksende kinderen (een van de vroegst gekende afbeeldingen van een sportevenement in Griekenland) en fresco’s over de lente. Afgezien van de schilderingen kunnen bezoekers ook genieten van uistekend ceramisch, bronzen en stenen voorwerpen uit Thera.

Aardewerk en kleine ornamenten

De aardewerk en kleine ornamentenverzameling bevindt zich op de eerste verdieping in zalen 49 tot 56. Representatieve vondsten uit het Protogeometrisch en het Late Klassieke tijdperk (11de tot 4de eeuw VC) werden in chronologische volgorde opgesteld. In zaal 49 staan vazen van voornamelijk ateliers uit Attica die gevonden werden op de begraafplaatsen van Nea Ionia, Areios Pagos, Kerameikos en Dipylon.

In deze zaal kunnen bezoekers een amfoor van de Dipylon Schilder bewonderen met de afbeelding van een begrafenisstoet gelijkwaardig aan deze in de beeldhouwwerkenverzameling in zaal 7. Er staan ook twee terracotta hoofden van beeldjes uit Amykaion in Lakonia. Geometrische vazen en beeldjes uit verschillende ateliers (uit Attica, Boeotia, Corinthië en Thessaly) zijn te zien in zaal 50. Een van de belangrijkste voorwerpen in deze zaal is de Dipylon karaf met een groot volume en hoge kwaliteit van de afbeelding van een begrafenisstoet.

Zaal 51:

• vazen uit het Oriëntaliserende tijdperk (7de eeuw VC) in de zogenaamde Protattic stijl
  gevonden in Attica begraafplaatsen
• vroeg Cycladische amforen, de zogenaamde Meliaanse amforen
• kruiken in de wilde geit stijl
• en verschillende kleinere voorwerpen.

In zaal 52 worden zwartfigurige vazen uit Corinthië, Attica en Boeotië tentoongesteld alsook een reeks belangrijke votieven uit de heiligdommen van Hera in Perachora en Argos, Artemis Orthia in Sparta en Apollo in Thermon in Aetolia. De bijzonderste tentoongestelde voorwerpen hier zijn een ceramisch model van een tempel uit Heraion in Perachora, de geschilderde metopen van Thermon daterend van de 7de eeuw VC en de houten panelen uit Pitsas in Corinthië.

In zaal 53 staan zwartfigurige vazen uit de 6de eeuw VC evenals terracotta sarcofagen die gevonden werden tijdens de opgravingen in Clazomenai (1920-1921), kleine vondsten uit verschillende heiligdommen in Athene en een selectie aan vondsten uit Lemnos waaronder het grafmonument van een krijger met een opschrift in Etruskisch dialect.

Zwart- en roodfigurige vazen uit het Laat Archaïsch tijdperk (500-480 VC) en het Vroeg Klassieke tijdperk (480-460 VC) staan in zaal 54 opgesteld. In de volgende zaal staat een uitgebreide verzameling van witte urnen uit Attica en Euboe evenals roodfigurige vazen. Zaal 56 heeft vazen en beeldjes uit de late 5de en 4de eeuw.

Het Epigrafisch Museum

In het zuidelijk deel van het Nationaal Archeologisch Museum, met ingang aan de Tossitsa Straat, werd het Epigrafisch Museum ondergebracht. Het bezit de grootste verzameling Griekse opschriften in de wereld, meer dan 15.000 in totaal. Het museum werd in 1885 opgericht; Het werd gerenoveerd en met zes nieuwe kamers uitgebreid in de jaren 1953-1960 volgens plannen opgemaakt door architect P. Karantinos.

De vroege opschriften zijn opgesteld in kamer 11 terwijl de geschiedkundig meest waardevolle opschriften uit verschillende tijdperken in kamer 9 te zien zijn. De opschriften in kamer 1 behoren toe tot de huldelijst van de Eerste Atheense Confederatie. Het zijn documenten van onschatbare waarde in de studie van de geschiedenis van Klassiek Griekenland. Het vroegste opschrift uit deze verzameling (454-453 VC) staat op een indrukwekkend stenen blok met een hoogte van 3,5 meter.

Openingsuren en toegang
28 Oktober Straat 24 (gekend als Pattision Straat)
Viktoria
 Raadpleeg de Griekse woordenlijst voor verklaring van typische woorden
Foto's van het Nationaal Archeologisch Museum